Showing posts with label գեղարվեստական. Show all posts
Showing posts with label գեղարվեստական. Show all posts

1.10.21

ԱԶՆԱՎՈՒՐԻ ՓԱԿ ԱՉՔԵՐԻ ՄԵՋ


Tu fermes les yeux pour oublier,
moi pour me souvenir 
Charles Aznavour

Ճանապարհը, որով շտապում եմ մեռելատուն (պայմանականորեն այդպես անվանենք Փարիզի դիահերձարաններին կից հրաժեշտի սենյակները), կարելի է ասել սովորական մի երթուղի է ինձ համար։ Առաջին անգամ չէ, որ ննջեցյալի համար աղոթքի եմ գնում հռչակավոր Պեր Լաշեզի դիմաց գտնվող այդ տխուր վայրը։ Բայց տագնապը սրտումս նույնը չէ, ինչ ամեն անգամ։ Տպավորություն է, որ ոչ թե հուղարկավորելու, այլ հարության տալու համար եմ շտապում, ինչպես Երկնային Վարդապետը` Ղազարոսի տուն։ 

Հետո միայն պետք է զգացմունքներս քննեի ու հասկանայի պատճառը. հայի համար կարելի՞ է հավատալ, որ վեհաշուք Մասիսը մեկ օրում հողին հավասարվի, կամ ո՞ր ֆրանսացու միտքը կարող է երեւակայել, որ Փարիզը մեկ օր կզրկվի Էյֆելյան աշտարակից... Աներեւակայելի է...
Իսկապես, երբ ոտք դրեցի արհեստական սառնությամբ լեցուն այդ սենյակը, որ ջերմանում էր միայն հարազատ սրտերից հեղվող արցունքներից, միտքս հրաժարվում էր ընդունել, որ դիմացս փլված մեկդարյա տիտանը ինքը` Ազնավուրն էր։ Կենդանության օրոք, թեեւ հազվադեպ, բայց առիթ ունեցել էի ի մոտո տեսնելու փոքրամարմին այդ հսկային` համեստ իր չափսերով, բայց գերհզոր իր տաղանդի եւ վաստակի մեջ, տեսել էի աշխույժ ու կանգուն, երբ փոքրիկ աչքերը վառվռուն պտտում եւ կարծես երգելով խոսում էր, խոսում գրեթե միշտ փիլիսոփայաբար, ինչպես հատուկ է զառամյալ նահապետներին։ Իսկ հիմա նույն իր բեմական սեւ կոստյումով հանդիսավոր, բայց անձայն պառկած է։ Հայոց մի բուռ հողի պես իր փոքր մարմնով ընկողմանել է ֆրանսիական ազատամտության պես լայն մահատուփի հսկա ծավալների մեջ` բեմական կիսաժպիտը ինչպես միշտ` դեմքին։

... Ծիսակարգն եմ կատարում, բայց կարծես քննության եմ եկել: Հատկապես երգելիս ինձ թվում է, ուր որ է գլուխը կբարձրացնի եւ ինչ-որ նկատողություն կանի բեմոլները արհեստականորեն տխուր հնչեցնելու կամ այլ բանի համար, բայց ավա՜ղ...
Իրականությունը հաստատում է իր ողբերգական լինելը, երբ օրհնված նշխարը սահեցնում եմ մահվան պես սառը ձեռքերի մեջ։ Մի պահ անգամ ուզում եմ սեղմել ձեռքը ու ասել. «Ցտեսություն մաեստրո», բայց... հանգիստը խանգարել չեմ ուզում։

Չգիտեմ ինչու որոշում եմ ընտանիքի համար կարդալ նրա ոչ այդքան հայտնի հարցազրույցից մի պատառիկ հավատքի մասին, որը պատահաբար գտել էի վերջին օրերին, երբ տակավին...
«Ես կյանքումս վատություն չեմ արել: Օգնել եմ ուրիշներին, որքան կարողացել եմ, երբեք ուրիշ մեկի տեղը չեմ զբաղեցրել, ոչինչ չեմ գողացել, ոչ ոքի չեմ սպանել, պատերազմի չեմ մասնակցել... Ուրեմն ես իրավունք ունեմ կասկածելու. կասկածը սնում է միտքը։ Այն փնտրտուք է։ Ես կարդում եմ ամեն բան, ինչ գրված է հետմահու կյանքի մասին, որպեսզի հասկանամ եւ ինձ ապահովագրեմ։ Եթե Աստված գոյություն ունի, չեմ կարծում, թե նա ինձ կուղարկի վատ տեղ»։

Ծաղիկների եւ ծափահարությունների փոխարեն այդօր արտասուք էր` առատ ու անսքող, բեմի փոխարեն` փայտե մի տուփ, որի վրա որպես վերջին վարագույր հավիտենապես փակվեց կափարիչը` ինձ դարձնելով վերջին հանդիսատեսը նրա, վերջին երջանիկը, որ նայեց Ազնավուրի աչքերի մեջ... փակ աչքերի մեջ։

Տ.Յ. (2018)

12.2.21

COLORS

 Father Husik Sargsyan
(Translated from Armenian by Tatevik Stepanyan)

His name was Aivaz. As for his surname, even he didn’t remember it at that moment. The only thing he remembered was that he signed his paintings “Aivaz.” His neighbors, friends, everyone knew him by that name.

The night was unbearable. Only once in forty-three years did he have such a night, during his twentieth year which passed so quickly, when his tooth was tormenting him severely, tearing his nerves apart. Now the pain was there, but the tooth wasn’t… or… anyway, the night was unbearable.

He tossed his blanket aside and without feeling the cold (it was late autumn), went to the bathroom half-naked. He came up to the blurred mirror and started carefully examining the twisting reflection of his already twisted face. For a moment, it seemed to him that he was in front of a distorting mirror in a funhouse. He pulled down his lower eyelids one by one (that's what the doctor did yesterday) and started to examine his big eyeballs full of blood. Then he opened his mouth and seemed to be surprised that several of his front teeth were absent (his blue tongue could freely go in and out of the open mouth). He was no less surprised, when the length of his beard caught his eye. “It’s a priest’s beard, man!” he smiled silently and mumbled, “Hallelujah, hallelujah!” He decided that all this was an illusion or a dream: he had to wake up. He turned on the tap. A deep muffled sound was heard from inside the pipe, then a whistle, next came some air spurts, and finally the tap spat out the rusty water. Seeing the color of water, his heart longed for tea, though his mind was hesitant: tea or coffee? While his thoughts were thus succeeding each other, the water cleared a little. Neither the first splash of water woke him up from the assumed dream, nor the second, the third and nor even the fourth. It was neither a dream, nor an illusion, but the reality.

He went to the kitchen with heavy steps, put his hand in a black dusty bag and taking out some pieces of solid alcohol, started a fire. The blue fire, pouring out of the barely burning pieces, warmed his soul. He automatically stretched out his hand to the small bowl and the yellowish syringe that were protruding out of the bag, but… his mind argued again: tea, coffee, or…? Down with “or.” Tea, for sure. “There’s only one week left. Let’s live these seven days like a human, equal to a human, in colors of a human.” Colors… his own “colors” came into his mind, the colors of the paintings of Aivaz (he always dreamt of being called “Aivazovski”), gloomy and bright, comprehensible, and yet not. They came into his mind and touched his heart. “What right did the doctor have to tell me something like that?” mumbled Aivaz mournfully and went out on the balcony with his cup in his hand, “Why just not let it happen in its own good time?” Once again, he didn’t feel the cold air. He lit a cigarette, held it between his fingers for a while, but his mind argued again: cigarette or tea…? Getting angry at himself, he threw the cigarette out of the fifth floor, and a sudden thought made his heart jump for joy: “So good I’m not the cigarette! It took it only five floors to be leveled to the ground, while I have two floors more, seven days.” He greedily drank his lukewarm tea and entered into his bedroom-studio. “I need to leave something behind for the humankind, a final message. That’s the duty of an artist,” thought Aivaz and took his brush. For a moment he pondered over the brush. “Is it mocking me?” he thought, seeing that the hairs on his paintbrush are the same length as those on his cheeks. “Is it mocking me or not?” his mind hesitated again. “Hey, man, you are losing your mind!” he murmured and fixed his eyes on the window, “Well, Muse, go ahead!”

Along with these words the ringing of the Cathedral’s bells was heard, with a crystal clear inviting sound. He hurried to the balcony, still holding his brush, and fixed his gaze on the dome of the Church, upon which there arose the big cross, embracing the sparkling of Venus. “I have to listen to this at close range. Who knows! It may be the last time,” he thought and throwing on his coat, dashed out, without forgetting to grab the black bag from the kitchen. He threw the bag in the dustbin in front of the Post Office and headed toward the Church at a fast pace. When he got there, the bells weren’t ringing anymore. Priests were chanting as usual (he remembered that at one time he himself wasn’t bad at singing). He passed through the pillars, in the center he bowed and kissed the Book and the cross in front of the “Table of Descent,” as he always did, and started to study carefully the icons.

An icon of Crucifixion particularly caught his attention. “In the center, on the big cross, there is Christ, but who are the other two? One is most likely Paul-Peter, and the other Gabriel,” he thought, but his curiosity made him stay there and wait for the right moment to ask a clergyman about it.

“They are two criminals,” answered a young monk, “who were crucified at the same time as Jesus. A thief to the right of Jesus achieved salvation, in spite of his sinful past. There is mention of it in the last chapters of the Gospel of Luke.”

“Thief–criminal–sinful,” in the head of Aivaz these three words in no way matched with the word “salvation,” however he didn’t stop thinking of it and the icon till he got home.

He began skimming through his bookshelf quickly and found what he was looking for, a black book with a gold cross on it and a piece of writing: “New Testament.” He turned the pages and found the last chapters of the Gospel of Luke. Then he started reading greedily. He read each line several times, making a whistling sound through his absent teeth. Eventually he found the line he was looking for: Luke 23.39-43.

“And one of the criminals who were hanged there was hurling abuse at Him, saying, “Are You not the Christ? Save Yourself and us!” But the other answered, and rebuking him said, “Do you not even fear God, since you are under the same sentence of condemnation? And we indeed justly, for we are receiving what we deserve for our deeds; but this man has done nothing wrong.” And he was saying, “Jesus, remember me when You come in Your kingdom!” And He said to him, “Truly I say to you, today you shall be with Me in Paradise.””[1]

A drop of tear flowed from the eye of Aivaz and rolling down his cheeks, fell on the palette. Aivaz took the paintbrush and looking at the cross which he could see outside the window, sketched three crosses on the pale canvas…

…His name was Aivaz. As for his surname, even he didn’t remember it at that moment. The only thing he remembered was that he signed his paintings “Aivaz.” Only one of his paintings did he sign otherwise, “Aivazak,”[2] and labeled it “Forgive me.”

Twenty years had passed since that day. Every morning Aivaz woke up to the ringing of the Church bells and inwardly rejoiced at the fact that the doctor had been so ignorant… or… God knows! For He is the Almighty Who was Crucified for us…


[1] The text is taken from the New American Standard Bible.

[2] There is a wordplay here. The word “thief” is “avazak” (ավազակ) in Armenian. Labeling his painting “Aivazak,” Aivaz joins his name and the word “thief.”


Բնագիրն այստեղ՝ https://www.sarkavagagirq.net/2010/08/blog-post_1343.html

ΦΩΣ

Πατέρας Ουσίκ Σαρκισιάν

Το πλήθος, σαν μια μεγάλη μάζα υδραργύρου, βαριά και επικίνδυνη, κυλούσε στους στενούς και μακριούς δρόμους των Ιεροσολύμων. Ο ήλιος κρυφοκοίταζε πίσω από τον Γολγοθά, γλείφοντας με τις ζεστές αχτίδες του την παλαιωμένη σκόνη των τοίχων λουσμένων από το παρελθόν. Η ανθρώπινη «μπάλα» σφήνωσε στον στενό δρόμο και ο θόρυβος από το τρίξιμο οστών, το χτύπημα ποδιών και τις κραυγές εκατοντάδων ανθρώπων αντηχούσε στην παλιά πόλη. Από το έδαφος σηκώνονταν σύννεφα σκόνης και οι άνθρωποι τυφλωμένοι κυλούσαν μπροστά, ακολουθώντας το ρεύμα. Πάνω από τα κεφάλια τους κουνιούνταν τεράστιοι σταυροί και σημαίες, κόκκινες, πράσινες, μαύρες... ήταν φακοί και ψαλτήρια στα χέρια κάποιων, ευλογίες στα χείλη μερικών και βρισιές στα χείλη μερικών άλλων.

- Πού...; Γιατί...; Πώς...; Τι γίνεται...; ρωτούσαν άνθρωποι που είχαν σμίξει με το πλήθος τυχαία και αφού δεν έπαιρναν κάποια απάντηση ή δεν ήταν σε θέση να την ακούσουν, «συνέρρεαν» στο Ναό της Αναστάσεως μαζί με τους άλλους.

... Στον ορίζοντα εμφανίστηκε ο Σταυρός του Ναού, μετά ο θόλος, και το πεινασμένο πλήθος τρελάθηκε σαν δαιμονισμένο· κουφαμένο από τις κραυγές, όρμησε μπροστά σαν μια καταστροφική θύελλα, καταπατώντας όσους εμφανίζονταν στον δρόμο.

- Πού...; Γιατί...; Πώς...; ερωτήσεις πάλι τέτοιες αντηχούσαν.

- Είναι Παραμονή του Πάσχα, απαντούσαν οι καμπουριασμένες ευσεβείς γριές, να πάμε να ανάψουμε τις λαμπάδες μας...

Το πλήθος, σαν μια μάζα υδραργύρου, βαριά και επικίνδυνη, κυλούσε μέσω ενός στενού διαδρόμου προς τον Ναό της Αναστάσεως.

- ...Σταματήστε! ακούστηκε η κραυγή ενός μικρού αγοριού που είχε σταθεί μπροστά τους· μία αόρατη δύναμη σταμάτησε αμέσως την πορεία του πλήθους. 

-  Αυτός που αναζητάτε, δεν είναι εδώ· αναστήθηκε... Να Τον αναζητάτε μέσα σας...

Το πλήθος, λυσσασμένο σαν άγριο ζώο, βρυχήθηκε, ούρλιαξε δυνατά, κατάπιε το παιδί αμέσως και συνέχισε την τρελή του πορεία προς το «Άγιο Φως».

Απόδοση από τα αρμενικά: Τατεβίκ Στεπανιάν


Հայերեն բնագիրը՝ այստեղ


12.1.21

ՊԱՏԿԵՐԱՑՐՈ՛Ւ...

Պատկերացրո՛ւ, մի օր քեզ է զանգահարում մի շատ հեռավոր եւ շատ հարուստ ազգական ու ասում, որ իր ողջ ունեցվածքը կտակում է քեզ։

- Ինչո՞ւ հենց ինձ,- չհավատալով հարցնում ես դու:

- Պարզապես, որովհետեւ քեզ միշտ սիրել եմ որդուս պես,- պատասխանում է նա, եւ ավելացնում, որ անձամբ ժամանելու է քո տուն` կտակը հանձնելու։

Պատկերացրո՛ւ, որ այդպես էլ լինում է, եւ դու դառնում ես շա՜տ հարուստ։ Բարերարիդ մահվանից հետո որոշում ես ամեն տարի նրա` քեզ այցելելու օրը դարձնել տոն` հարստացման օր։

Պատկերացրո՛ւ, այդպես էլ անում ես։ Ամեն տարի նախապատրաստվում ես այդ կարեւոր տոնին, հրավիրում ես ընկերներիդ, համախմբում ես ընտանիքիդ անդամներին, զարդարում ես տունդ, պատրաստում համեղագույն ուտելիքներ եւ բոլորին բաշխում նվերներ...

Բայց պատկերացրո՛ւ, որ ամեն տարի, երբ այդ օրը գալիս է, եւ դու ամենայն մանրամասնությամբ կյանքի ես կոչում այս հոբելյանական ծրագրերը, ամեն ագամ կենացի բաժակ բարձրացնելիս դու մտքիդ ծայրով անգամ չես հիշում ու չես հիշատակում նրան, ով կյանքդ փոխեց 180 աստիճանով...

Ու պատկերացրո՛ւ, որ շուրջդ հավաքված մարդիկ, որոնք ժպտում ու վայելում են քո պատրաստած տոնը, հավանաբար, իրենց մտքում մտածում են, որ դու երախտամոռ ես...

Պատկերացրո՛ւ, երախտամոռ ենք բոլորս, երբ Սուրբ Ծնունդն ենք տոնում, չանդրադառնալով, թե Ում ծնունդն ենք տոնում, թե ի՜նչ ահռելի կարեւորություն ունի այդ տոնը մեզ համար։

Պատկերացրո՛ւ, մարդուց այդքան հեռու թվացող Աստված անձամբ աշխարհ եկավ, մեր կյանք եկավ ինձ ու քեզ տալու անգին հարստություն` Իր արքայությունը, Իր սերը, Իր շնորհը եւ ի վերջո, Ինքն Իրեն տալու։

Ինչո՞ւ։

- Պարզապես, որովհետեւ քեզ միշտ սիրել եմ որդուս պես,- պատասխանում է Քրիստոս Որդու քաղցր ձայնը,- որովհետեւ ուզում եմ, որ քո կյանքը փոխվի, ուզում եմ երջանիկ լինես, ուզում եմ ապրես ու չմեռնես...

Իսկ դո՞ւ...

Իսկ դու, պատկերացրո՛ւ, սոսկ ինչ-որ տոն ես նշում, զարդարում, ուտում-խմում, նվիրում ու... Պատկերացրո՛ւ, Հիսուսի տարեդարձն ես նշում` հոբելյարին անտեսելով, բարերարիդ չհիշելով...

Մինչդեռ պետք էր ծնկել Նրա փառքի առաջ ու ասել` ՇՆՈՐՀԱԿԱ՜Լ ԵՄ, ՏԵ՛Ր...

Պատկերացրո՛ւ, այսօր հենց այդ օրն է...

Տեր Հուսիկ

11.11.17

ՀԻՆԳ ԸՆԿԵՐ

- Մե՛կ, երկո՛ւ, երե՛ք, չո՛րս,- հաշիվը տալով՝ ուսերին առան պատգարակը։
Առջևից քայլում էին երկու երիտասարդները, հետևի երկուսը Ղևին ու բժիշկն էին։

Կափառնաումի չոր ու անջրդի փողոցներում, որտեղ միշտ կարելի է ականատես լինել ավազի խորշակապարին, միտքդ անընդհատ նույն բառն է կրկնում՝  ստվեր, ստվեր, ստվեր ... Ո՛չ ծառ, ո՛չ թուփ, ոչ մի բարձրաշեն հյուղակ. ոչ մի ստվեր... 
Հակառակ արևի տապին, չորսը՝ պատգարակն ուսերին, անհամաչափ քայլքով շտապում են դեպի մոտակա թաղամասը՝ մերթընդմերթ սրբելով արևից սևացող ճակատները։ Ամենից տառապալիցը հինգերերդի վիճակն է, նրա, որ պատգարակի մեջ է. թեև առանձնահատուկ ջանքեր չի գործադրում, պառկած է, սակայն անդմալույծի անկարողությունն ասես պարանոցից կախված հավելյալ ծանրություն լինի։ Տպավորություն է, թե գլուխը մարմնից անջատվել է, անզոր տարուբերվում է քայլերթին համընթաց, և անդամալույծն ինքն իրեն մահճի մի մաս է կարծում... Մի  քանի տասնամյակ է, ինչ միայն մտովի է պատկերացնում իր ինքնուրույն տեղաշարժը։ Ահա, արթնացավ աքլորականչից առաջ, ձեռքերը գլխից վեր երկարելով քարկապեց մատներն ու օձի նման գալարվեց հարդի ցողունների մեջ, ապա ոտքերի ծայրի վրա բարձրանալով  իսկույն բացեց առավոտյան պաղը պարսպած երդիկի մուտքը, ներծծեց թարմ օդն ու մթնշաղը ճեղքելով վազեց դեպի աղբյուրը՝ իր չարաճիճիությամբ արթնացնելով հարևանների շներին։ Զուլալ ջրին զարկվելիս ձեռքերը թարմացնող ճողփյունով վերարթնություն բերեցին զգայարաններին... բայց իրականությունը մահճի մեջ է՝ անօգնական, անդմալույծ։ Հիմա արևի ճառագայթների ուղիղ նետահարման տակ, բերանը կիսաբաց, անհնազանդ գլուխն է տարուբերում՝ փորձելով օդից խոնավություն քամել պապակած կոկորդի համար։
Պատգարակակիրները ասես չեն էլ նկատում, որ իրենց ձեռքերի մեջ կիսամեռ մեկն է. հույսով լեցուն հայացքները հառած առաջ շտապում են, շատ են շտապում, հնարավորինս շրջանցելով փորձության պես ճանապարհին հայտնվող ժայռաքարերն ու մացառները։

- Ասում եմ ձեզ,- հիացած պատմում էր բժիշկը,- գրեթե հասել էինք դարպասների մոտ։ Դե... թաղում էր, թափոր, ինչպես միշտ լաց ու կական։ Մայրն իսկապես շատ էր տանջվում. միակ զավակն էր։ Մի քանի ամիս կռիվ տվեցի համառ հիվանդության դեմ, բայց անիծյալ մահը ինձանից զորեղ դուրս եկավ։ Երբ Տերը կնոջը տեսավ, խղճաց նրան և ասաց. «Մի՛ լար»։ Մոտենալով դագաղին դիպավ։ Դագաղը տանողները կանգ առան։ Եվ նա ասաց.
 -Քե՛զ եմ ասում, ո՛վ պատանի, վե՛ր կաց։
 Մեռելը վեր կացավ, նստեց և սկսեց խոսել։ Եվ Հիսուս նրան մորը տվեց[1]։ Մարդիկ  ափիբերան մնացին. վախը, հիացմունքը, հրաշքի և իրականության բախումը, այս բոլորը խառնվել էին իրար...
- Քո բժշկությունն ու դարմանները միշտ էլ անօգուտ են եղել, բժի՛շկ,- Ղուկասի խոսքը կտրեց անդամալույծը.- հաշիվս էլ եմ կորցրել, թե քանի՜ տարի է, որ պառապանքներիս գումարել ես քո այդ անօգուտ, անհասկանալի ու զզվելի դարմանները։ Ի՞նչ օգուտ։

25.11.15

ԱՍՏՎԱԾԱՅԻՆ ՄԵՆԱԽՈՍՈՒԹՅՈՒՆ

Տեսա՞ր նավերը, որ երկնքից թափվում էին ինչպես ասուպ։ Արյան երակները տեսա՞ր, որ դեպի սիրտս էին հոսում։ Իսկ ժպիտնե՞րը աղաղակի միջից հեծեծող հրեշտակների: Քարերը տեսա՞ր. կապարի քերծվածքներից հղկվում էին մանկան տապան դառնալու համար։ Իսկ ծաղիկները... Ծաղիկները տեսա՞ր։ Որքա՜ն կարմիր էին, որքա՜ն ժահահոտ։ Խրախճանքներ, որ զվարճացնում են լուռ գինարբուքով... Տեսա՞ր:

... Ես չկարողացա երեսս չդարձնել։ Երանի՜ թե ամենատես չլինեի։
Երանի իմանային, թե որքա՜ն ջանք է թափվում մարդ կերտելու համար... և հիմա... մարդու կյանքը թևքից պոկված փետուր իսկ չարժե...


Ավա՜ղ, ես պատերազմ հայտարարել չգիտեմ։ Իմ ունեցածը... իմ զենքը սերն է...
Տեսա՞ն:

30.9.14

ՄԱՐԴԱՍՊԱՆԻ ՈՐԴԻ ԷՐ. ԴԱՐՁԱՎ ՍՈՒՐԲ

Գիրքը կարծես ձեռքերիս սոսնձված լիներ, հափշտակված կարդում էի ու չէի կարողանում կողք դնել: Տեսնում էի բոլոր իրադարձությունները: Հանկարծ նկատեցի, որ կողքովս անցավ և հնամաշ շորերով մտավ եկեղեցի. նրա մասին շատ մեծ բաներ էի լսել ու հավատում էի, որ այդպես էլ կա: «Այ քեզ բա՜ն, բայց հագուստը ինչի էր փոշոտված ու պատռված». մի պահ հապաղեցի, բայց այդ ուժը քամու պես տարավ ինձ ներս, որ հարցնեմ. «Հո բան չի՞ պատահել»: Եկեղեցին դատարկ էր: Միտքս գլխիս ձախ կողմից աջ կողմն անցավ. «Ու՞ր կորավ»: Փնտրելուց հետո, հարավ-արևելյան անկյունում ես էլ գտա աստիճաններն ու վստահորեն իջա ներքև: Խեղդող մութ էր. ինքը լուռ ծնկած էր, հարավ արևմուտք էր նայում:
- Ի՜նչ մթեմութ է այստեղ,- մոտեցա և ծնկեցի կողքին:
- Լույսն այնքան է ներծծվել մարմնիս մեջ, որ թվում է՝ շուտով կանհետանամ,- պատասխանեց:
- Բա ինչու՞ ես արնաշաղախ ու ծվատված,- նայեցի հագուստին, սակայն, մարմնին այլևս ոչ մի նշան չկար:

4.6.14

«ԱՍՏԾՈ ՀԵՌԱԴԻՏԱԿԸ» (online)

Շատ սիրելի ընթերցողների խնդրանքով տեղադրում ենք «ԱՍՏԾՈ ՀԵՌԱԴԻՏԱԿԸ» գրքույկի օնլայն տարբերակը: Գիրքը հնարավոր է թե՛ ներբեռնել, թե ընթերցել միանգամից բլոգից: Ովքեր կցանկանան ունենալ գրքույկից, կարող են գրել ՍԱՐԿԱՎԱԳԱԳՐՔԻՆ:
Ուրախալի կլինի լսել քննադատություններ և արձագանքներ: Շնորհակալություն:

3.12.13

ՆՈՐԻՑ ԱՅՍ ԹՈՒՄԱՆՅԱՆԸ...

Զարմանք բան է, բայց Ամենայն Հայոց բանաստեղծի այս ֆելիետոնին (ավելի ճիշտ՝ «Ֆելիետոնի փոխարեն»-ին) միայն այս երկու օրը ծանոթացա և բավական ուրախացա: Ուզում եմ կիսվել նաև ընթերցողիս հետ. գուցե և ոմանք էլ ձեզանից ծանոթ չէին մեր օրերի համար շատ արդիական այս չափածոյին:

ՀԱՅԻ ՏՐՏՈՒՆՋԸ 
(Ֆելիետոնի փոխարեն)

Զարմանք բան է մեր բախտն, ախպեր,
Հայ գործիչին ինչ էլ անես,
Լավ տեղ կըտաս, պատիվ թե սեր,
Վերջը պետք է դու փոշմանես.
Ահա, ես ձեզ համրեմ մի-մի,
Մեղքն, ասացեք, ո՞ւմն է հիմի...
Չէ, մեզանում, Աստված վկա,
Արժանավոր մի մարդ չըկա։

Պոետն, ասին, տաղանդ ունի,
Մենք էլ դրինք գործակատար,
Բայց տեր Աստված հեռու տանի
Հաշիվն այնպես խառնեց իրար,
Այնպես անկարգ, ցրված եղավ,
Որ խազեյնի զահլեն փախավ...
Չէ, մեզանում, Աստված վկա,
Մի շնորհքով... պոետ չըկա։

Դերասանին շատ գովեցին,
Այնքան ասին— գլուխ տարան,
Մենք էլ տարանք... բանկի միջին
Մի հեշտ պաշտոն տվինք իրան,
Մի հեշտ պաշտոն, բայց տես այն էլ
Կարենո՞ւմ է գլուխ հանել...
Չէ, մեզանում, Աստված վկա,
Մի հատ կարգին... արտիստ չըկա։

Վիպասանին քանքար ասին,
Մենք էլ արինք... Աստվածաբան,
Բայց մի հարցրեք նրա մասին,
Թե ի՞նչ կասի սովրող տղան—
Չէ իմանում պատմել իրավ,
Թե Քրիստոսն ինչպես հարյավ...
Չէ, մեզանում, Աստված վկա,
Կարգին... մի վեպ գրող չըկա։


5.11.13

ՆԱՄԱԿ ԴՍՏԵՐՍ. ՔՈ՛ ԱՂՈԹՔԸ

ԻՄ ԱՌԱՋԻՆ ՆԱՄԱԿԸ ԴՍՏԵՐՍ

ՍՈՒՐԲ ԾՆՆԴՅԱՆ ՆԱՄԱԿ ԴՍՏԵՐՍ

Ա
ղջի՛կս, այսօր խոսքիս մեջ զուսպ պետք է լինեմ... Ասելիքս ավելի շատ տեսանյութում պիտի տեսնես (տեխնոլոգիայի դարում այս էլ հնարավոր եղավ): Այսօր աղոթքի մասին եմ ուզում խոսել: Բայց շատ պիտի չխոսեմ...

Տերն ինքն էլ պատվիրում է չափավոր լինել աղոթքի մեջ... 

Իրականում աղոթքը մեռած է, եթե այն սոսկ բառ կամ միտք է: Այո, դստրի՛կս, աղոթքն ամեն բանից առաջ սիրտն է, աղոթքը հոգին է. որքան ուժեղ վառվի հրաբորբոք սրտիկդ և որքան առողջ փչի հոգուդ շունչը, այնքան անուշաբույր պիտի ծխա խունկը, որ խոսքն է՝ դուրս հեղված մարմնիդ բուրվառից:
Տերն ինքն էլ պատվիրում է չափավոր լինել աղոթքի մեջ... 

6.9.13

ՀԱՆՈՒՆ ՈՐԴՈՒՍ

Խոնարհ աչքերով դեռատի մի կին էր, ավելի շուտ աղջիկ, որ դեռահասությունից կտրուկ թռիչք էր կատարել դեպի հասունությունը: Կանանց այն տեսակից էր, որ թեև վտիտ ու փոքրամարմին, բայց տղամարդկային քաջություն և ուժ են կրում սրտի տակ: Այնպես որ հոգսերն ու ամենօրյա հոգնությունը չէին կարողացել կոտրել կամքն ու արժանապատվությունը: Այսուհանդերձ նկատելի էր ցավը սրտի, որ կարծես հազարամյակների վիշտ էր կրում՝ անփարատ ու անբժշկելի:

Քայլում էր տափաստանային դեղին ճանապարհով՝ ձեռքերի մեջ սեղմած խանձարուրապատ փոքրիկին, որ արևի շողերի հետ խաղալով ասես քնար էր նվագում ու երգում մանկական անըմբռնելի բարբառով: Մոր սիրտը ջերմանում էր միշտ ժպտուն զավակի ուրախ քրքիջից, բայց հոգին ալեկոծ էր օրվա անցուդարձից...

1.7.13

Նոր գիրք` «ԱՍՏԾՈ ՀԵՌԱԴԻՏԱԿԸ»

Հաճախ եմ ասել, որ ՍԱՐԿԱՎԱԳԱԳԻՐՔ բլոգը սկզբնական շրջանում սոսկ նպատակ ուներ իր մեջ ամփոփել տարիների ընթացքում իմ կողմից թղթին հանձնված գեղարվեստական գործերը, որոնց մեծամասնությունը արդեն իսկ ծանոթ է ընթերցողին «Գեղարվեստական» բաժնից: 
Այժմ, հախուռն ջանքերով Տեր Մարկոս քհն. Մանգասարյանի և Տաթևիկ Աղաբաբյանի, գեղարվեստական ստեղծագործությունների` պատնվածքների ու մենագրությունների մի շատ փոքրիկ ժողովածու է լույս աշխարհ եկել արդեն տպագրված տարբերակով, որը կրում է «Աստծո հեռադիտակը» անվանումը: Շատ շուտով հնարավոր կլինի ձեռք բերել գիրքը և ընթրցել ստեղծագործությունները արդեն խմբագրված, ուղղագրված և ճիշտ կետադրված տարբերակով: Իսկ մինչ այդ` գրքի նախաբանը.

Երեւի հետաքրքրեց, թե այս ինչ արտասովոր վերնագիր է: Վստահ եմ` կյանքում գոնե մեկ անգամ հեռադիտակ տեսել ես եւ անգամ դրել ես այն աչքերիդ ու... Ամեն բան, որ այնքան հեռու է ու թվում է թե` անհասանելի, ակնթարթորեն դառնում է քեզ հպվելու աստիճան մոտ: Բայց բավական է շրջես հեռադիտակը ու հակառակ կողմից սկսես դիտել... Այն, ինչ իրապես մոտ էր ու մերձավոր, դառնում է անչափ հեռու ու թվում` անհասանելի:

28.5.13

ՄԱՅԻՍՅԱՆ ՆԱՄԱԿ ԴՍՏԵՐՍ

ԻՄ ԱՌԱՋԻՆ ՆԱՄԱԿԸ ԴՍՏԵՐՍ

ՍՈՒՐԲ ԾՆՆԴՅԱՆ ՆԱՄԱԿ ԴՍՏԵՐՍ


Դստրի՛կս, մեկ ամիս առաջ էի ցանկանում գրել քեզ. ապրիլի 24-ն էր, հայոց որդանագույն պատմության ամենակարմիր էջի հիշատակության օրը: Մի տեսակ հակասական մտքերով ու զգացումներով էի լեցուն: Այդ օրը դժբախտություն ունեցա ի մոտո տեսնելու ու զգալու հայ կոչվող հպարտ ազգիս ծվեն-ծվեն եղած մարմնի պատառիկները վտարանդության գրկում, երջանկությունն ունեցա բացառիկ անգամը լինելով՝ մասնակից դառնալու հայազն մեր «փոքր ածուի» միասնականության ու միակամության ճիգի: Հայրենիք, ազգ, գաղթ, սրբություն, վրեժ, քաջություն... Գրիչը վերցրեցի գրելու քեզ այս մասին, սակայն... Հեռավոր մի փորձառություն հիշեցրեց ինձ, որ արյան այս եռումը պիտի պաղեր, միասնականության այս շղարշը պիտի պատռվեր հաջորդ օրն իսկ՝ ոգու ըմբոստությունը փոխարինելով ամենօրյա «հոգսառատ» անհոգությամբ: Հավատա՛, հայրենասիրության այս տեսակը ազգուրացությունից էլ վտանգավոր է: Ճի՛շտ հասկացիր ինձ. ազգային ոգին ու պայքարի գաղափարախոսությունը չեն կարող հարատևել վրեժի, պահանջատիրության գոչյունների, արցունքի ու ողբի, կորուստի ու ջարդի պատմության վրա: Այդ անհնար է, առավել ևս անհնար է այդ հայի համար. մի՞թե սոսկ այս կա «գրոց հիշատակի արժանի» մեր պատմության մատյանում...

14.3.13

ՈՏՆԼՎԱ

ՈՏՆԼՎԱ

Որպես ննջասենյակ ծառայող սրահի պատերը թաց են, խոնավությունն այստեղ պատվավոր քաղաքացի է: Այստեղ արևի ոչ մի ճառագայթ չի այցելում: 

Իսկական Ավագ Չորեքշաբթի... 

Սենյակի սպիտակ դուռը կատվի պես մռռալով բացվում է: Փոթորիկի նման արագ ներս է մտնում սևամորուք վարդապետը:
-Ո՞վ է: 
Ճեմարանականները գլխով ցույց են տալիս իմ մահճակալը: Մոտենում է. կարճ մատներով բռնում է գլուխս:

20.2.13

ՁԻԱՐՇԱՎԱՐԱՆ

Այստեղ ձիարշավարանները գետնի տակ են... Ձիերն էլ քիչ տարբեր են՝ ճերմակամորթ, սև, դեղին, կարմիր, երբեմն բազմագույն՝ բազմաբնույթ ու տարասեռ «ալխոներ», որ ինքնամոռաց սուրում են: Վարգում են քառատրոփ՝ կամարաձև գետնատակի քարտեզն ի վեր ու վար՝ սիրալիր հրմշտելով մեկմեկու: Գրեթե չեն խոսում, չեն խրխնջում անգամ. միայն հևիհև շտապում են՝ թոքերից մինչև ռունգերը մղելով գոլորշու պես շոգիացող ածխաթթու գազը: Սմբակների տակից անհամաչափ արձագանքում է կրունկային կըտկըտոցը, և կայծակ է պեծին-պեծին տալիս ոտնատակերից: Ու դու, որ ընդամենը մի երիտասարդ ու նորեկ զամբիկ ես, որտեղից որտեղ հիշում ես մեծ պոետին.


«Դոփում են, դոփում են, դոփում են ձիերը,
Մթի մեջ դոփում են, խփում են պայտերը...»:


6.1.13

ՍՈՒՐԲ ԾՆՆԴՅԱՆ ՆԱՄԱԿ ԴՍՏԵՐՍ

Աղջիկս, Եվա՛, այսօր վերստին կարդացի մի շատ հայտնի մարդու` Սուրբ Ծննդյան նամակն ուղղված իր դստերը. հուզվեցի, կարոտեցի ու նորից փափագ առաջացավ քեզ գրելու: Այս արդեն երկրորդ անգամն է, որ գրում եմ քեզ: Գուցե տարիներ հետո դու անգամ չհասկանաս, թե ինչո՛ւ է հայրդ գրում քեզ մանկությանդ անգիտակից այս հասակում, բայց հոգ չէ... Հիմա, երբ աշակերտին հատուկ, հուզմունքից դողացող ձեռքով գրի եմ առնում մտքերս, երևակայությանս մեջ պատկերվում է քո հասունության տարիքի պատկերը, երբ դու, ի՛մ գեղեցկուհի, սրտի ջերմությամբ պիտի ընթերցես հայրիկիդ նամակերը, սեղմես դրանք կրծքիդ ու խնամքով ծալելով` տեղավորես Աստվածաշնչիդ էջերի միջև...

Հիմա ես շատ հեռու եմ քեզանից (կյանքիս արահետն է այդպիսին, և ես եմ այն ընտրել), հեռու մարմնով, բայց երբեք` հոգով: Աստծո ամեն օրն արթնանում եմ կարոտը սրտիս խարանած, բայց և մխիթարվում եմ այն քաջությամբ, համբերությամբ ու սիրով, որ դու և մայրիկդ ցուցաբերում ու հաղորդում եք ինձ: Որքա՜ն նման ես դու մայրիկիդ բնավորությանդ մեջ. համբերատար ես կարևոր հարցերում, անհամբեր` մանրուքներում, փխրուն արցունքոտվելու չափ, բայց և քաջ ու համառ նպատակի առջև, ուշադիր ամեն հարցում, անուշադիր` թերացումներիս հանդեպ... Արտաքինով, սակայն, ասում են` ինձ ես նման: Կար ժամանակ, երբ շատ էի ցանկանում (ներքուստ թաքցնելով, իհարկե), որ նման լինեիր մայրիկիդ` նրա պես գեղեցկուհի, նրա նման հմայիչ: Ինչո՞ւ:

30.8.12

ՇՂԹԱՅՎԱԾ ԱԶԱՏՈՒԹՅՈՒՆ


Դռնապանը ոտաձայներ լսեց ու թեև արբած էր խոզի նման, ոլորուն քայլերով մոտեցավ դռան պատուհանիկին` գինու գավը թաքցնելով մեջքի ետևում:
- Պո՛չդ խուզիր այստեղից, ողորմելի՛ ճիճու,- դիմեց նա մոտեցող ցնցոտիավորին, թե չէ...
Լուսինը ցոլացրեց պատուհանիկից ներս նետված 3 ոսկեդրամները, որոնց զրնգոցը իսկույն կտրեց բանտապանի հայհոյանքները:
- Ա՛յ սա ուրիշ բան,- ոգևորված մռմռաց նա և մեծավ ոգևորությամբ բաց արեց դուռը,- միայն թե արագացրո՛ւ, թե չէ...
Եկվորն առանց դեմքը ցույց տալու, արագ քայլերով  ուղղվեց դեպի մեկուսարանը:
«Տարօրինակ են այս մարգարեի աշակերտները. աղքատությունից ողջ օրը ոչինչ չեն ուտում, բայց պատրաստ են օրական մի քանի անգամ վճարել իրենց ուսուցչին տեսնելու համար... Ոչինչ չեն ուտում, դրա համար էլ հարուստ են, ողորմելի լինելու չափ հարուստ»,- իր իսկ սրամտության վրա խնդմնդաց դռնապանը:

25.6.12

SUPER «ՄԱՐՇՐՈՒՏԿԱ»

Գուշակել անգամ չէի կարող, որ երթուղայինը, որն արգելակեց ճիշտ կանգառի համար նախատեսված դեղին գծերի վրա, հերթական գրառման հերոս պիտի դառնար…
Սրահն անհավանականորեն մաքուր էր, առանց փոշու և մեքենայի յուղի հետքերի: Անգամ օդափոխության համակարգ էր գործում: Թավշապատ նստատեղերը ևս մաքուր էին, առանց պատռվածքների, հարմարավետ: Վարորդի դեմքին նայելով միանգամից կպատկերացնեիր, որ կիրթ արտաքինով այդ մարդը մաքրության և կոկիկության մարմնացում էր՝ սափրված դեմքով, ճերմակ վերնաշապիկով և փայլեցված կոշիկներով: Փողկապն էր պակասում, և եթե այն էլ լիներ, ես կհավատայի, թե երթուղայինի վարորդն առնվազն նախարար է: Չնայած այն, որ ամրագոտին կապված էր, և ինքը՝ վարորդը, խստորեն պահպանում էր երթևեկության կանոնները, արդեն իսկ «բյուրոկրատական վերնախավի» ներկայացուցչի վարքագիծ չէր:

7.5.12

ԲԵՌԼԻՆ


Արագ քայլերս ինձ հինգ րոպեում հասցրեցին կանգառ:
«Լա՛վ է,- մտածեցի,- ավտոբուսը դեռ չի շարժվել»:
Բոլոր նստատեղերը զբաղված էին, կանգնելու տեղ գրեթե չկար: Ինչ-որ կերպ մի ոտքի տեղ գտնելով տեղավորվեցի անհասկանալի պարունակությամբ հսկա պարկերի և տանջահար դեմքով մի հողագործ գյուղացու միջև: Սովետական «ПАЗ» մակնիշի դեղին ավտոբուսը իր «սովորության» համաձայն մռնչաց առյուծի նման, ապա գնացքի պես ցնցվելով՝ պոկվեց տեղից: Ներս խուժած այրված գազի հոտն էլ ավելի ուժգնացրեց հեղձուկը:
Ավտոբուսը կանգ առավ կես ճանապարհին: Դռներն աղմուկով բացվեցին: Չնայած ուղևորների՝ վարորդին հասցեագրված բողոքին, երկու հոգի ներս խցկվեցին: Առաջինը սողոսկեց միջին տարիքի մի կին: Նա ճարպկորեն անցավ ուղևորների միջով՝ իր ետևից քաշելով տարիքն առած մեկին: Կանգնելով դիմացս՝ կինը մի ստուգող հայացք պտտեց ավտոբուսով մեկ՝ հայացքն ի վերջո կանգնեցնելով կողքի նստարանի երիտասարդի վրա: Երիտասարդը, կարծես թե հասկանալով նրա հանդիմանող ակնարկը, ելավ տեղից՝ առաջարկելով նստել:
- Ապրես, ազի՛զ,- հապճեպորեն ասաց կինը և իր գիրուկ մարմնին հատուկ շարժուձևով տեղավորվեց ազատված տեղում:

17.4.12

ԻՄ ԱՌԱՋԻՆ ՆԱՄԱԿԸ ԴՍՏԵՐՍ


Եվա՛, գեղեցկուհի՛ս, ես գիտեմ, որ դու հիմա չես կարող կարդալ այս նամակը, գիտեմ, որ բառերը ի զորու չեն քեզ ոչինչ հասկացնելու, սակայն մյուս կողմից վստահ եմ, որ մարդկային զգացմունքների ամենամեծ թարգմանը` բռնցքաչափ սիրտը, առատորեն քեզ պիտի փոխանցի այն սերը, հուզումը, ջերմությունն ու հոգատարությունը, որոնք ես` քո հայրը, այս պահին համարձակվում եմ սահմանափկել սոսկ տառերի ու բառերի մեջ:

Ես (ու թերևս մայրիկդ ևս) այս մի քանի օրերի ընթացքում դեռևս չեմ հասցրել ըստ ամենայնի գիտակցել ու ընկալել, թե ի՛նչ բան է ծնող լինելը, բայց մի գաղափար, այն, որ Աստված մեզ` ծնողներիդ, շնորհ արեց մասնակից լինելու Իր արարչագործությանը, միայն երջանկության ու երախտագիտության արցունք է ծնում իմ աչքերում: