ՄԻ ՆԱԽԿԻՆ ԳՈՒՇԱԿԻ ՎԿԱՅՈՒԹՅՈՒՆԸ ԿԱԽԱՐԴՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻ ՄԱՍԻՆ

 ՀԱՆԴԻՊՈՒՄ ՏԱՐՈՆԻ ՀԵՏ (հատվածներ)

1988 թիվը Հայաստանի համար խառնիխուռն տարի էր: Հիշում եմ, որ այդ ամիսներին հեռուստատեսությամբ սկսեցին Կաշպիրովսկու սեանսները ցուցադրել: Ես այդ ժամանակ ինը տարեկան մի գյուղացի տղա էի, ու շատերի նման ես էլ էի դիտում շատերիս համար հետաքրքիր բշկության այդ նոր ձևը: Մի քանի նման սեանսների ժամանակ քնելուց, արթնանալուց հետո, անսպասելիորեն ուժեղ գլխապտույտներ ունեցա, տանջալից սրտխառնուքի հետ մեկտեղ: Տանեցիները անհանգստացած ինձ բժիշկների մոտ տարան, բայց ոչ մեկը ախտորոշում չկարողացավ տալ, քանի որ մարմինս առողջ էր: Անցավ որոշ ժամանակ, ու կարծես թե կամաց-կամաց առողջանում էի: Ու մի օր էլ հեռուստացույցով առաջին անգամ, 1989թ. հունվարի 5-ին,Հիսուս Նազովրեցի ֆիլմը ցուցադրեցին: Ես կլանված ու մեծ ուշադրությամբ դիտեցի այն, ու նույն գիշերը ինձ հայտնվեց Քրիստոսի կերպարանքով մեկը, և ասաց որ ինձ հոգևոր զորություն կտա, ու ես մարդկանց կբժշկեմ, ինչպես և գուշակության ու վախ բռնելու շնորհներ: Ես, դեռ փոքրիկ ու անփորձ երեխա լինելով, չէի հասկանում թե դրանք ինչ բաներ են, և որպես երազ համարելով, այդպես էլ մոռացա: Բայց անցավ էլի մի քանի օր, այդ երազը նույնությամբ կրկնվեց, ու ես պատմեցի ծնողներիս: Նրանք իհարկե նույնպես ոչինչ չհասկացան, բայց երբ երազը երրորդ անգամ կրկնվեց, նրանք տարբեր «բանիմաց» տատիկների հարցրին, ու նրանք էլ ինձ մեծ ապագա գուշակեցին:

Մի օր էլ դրսում խաղալիս, հանկարծ ուշադրություն դարձրեցի, որ ձեռքիս ափի մեջ ինչ-որ պատկեր է գծագրվել, ավելի ուշադիր նայեցի, տեսա որ երազիս միջի նույն կերպարանքն է, որը քիչ հետո անհետացավ, ու տեղը մեր գյուղի եկեղեցին երևաց, ու տեսա ինքս ինձ, որ մտնում եմ այդ եկեղեցու դռնով: Այդ հայտնությունը, որ կարծես փոքրիկ հեռուստացույց լիներ ափիս մեջ, ինձ խիստ վախեցրեց, ու ես սկսեցի լաց լինել: Ծնողներս նորից անհանգստացան իմ վիճակից, այս անգամ ինձ հոգեբույժի մոտ տարան, որը երկար քննելուց հետո, նույնպես ոչինչ չհասկացավ, ու ինչ-որ հանգստացնող դեղեր նշանակելով, մեզ ճանապարհ դրեց:

Մի քանի շաբաթ անց, այնպիսի անծանոթ զգացում ապրեցի, որ կարծես այդ երազումս տեսած մարդը կողքիս կանգնած հետևում է ինձ: Օրեր էին անցնում, բայց ինձ համար այդ տարօրինակ զգացումը շարունակվում էր, ու մի անգամ այդ կերպարանքը խոսեց ականջիս համար ոչ լսելի ձայնով, բայց ես ներքին, ու անբացատրելի ձևով, հասկացա նրա ասածը: Հետզհետե սկսեցի տարվել այդ հետաքրքրության վերածվող «հարևանությամբ», մինչև որ նրանից առաջին պատգամը ստացա, ու ինչ-որ գուշակություն արեցի, որը կատարվեց: Հարազատներս լսելով այդ մասին, ավելի ուշադիր եղան իմ հանդեպ, իսկ երբ կուրացող պապիս ամբողջովին թաղանթակալած աչքը բժշկեցի ձեռքս երերացնելով դեմքի առջև, դա նշան եղավ թե՛ մոտիկներիս, և թե՛ ինձ համար, որ իմ մեջ «երկնային» զորություն է սկսել գործել: Այդ բժշկության լուրը շուտով իհարկե տարածվեց մեր գյուղում, ու այդ ժամանակվանից սկսեց մարդկանց անդադար հոսքը դեպի մեր տուն: Իսկ շուտով նույնիսկ Հայաստանի սահմաններից դուրս եղող հանրապետություններից էին այցելում ինձ, ու երբեմն էլ Պարսկաստանից:

Ու ինչ հարցով ասես չէին դիմում ինձ մարդիկ, էլ գողացված մեքենաները գտնելու, էլ կորսված իրերը հայտնաբերելու, էլ հարազատների անսպասելի մահերի, էլ զանազան հիվանդությունների ու ցավերի բժշկության, էլ տարբեր պատճառներից վախեցածներին օգնելու համար: Այս վերջինս համար իմ «խորհրդատուն» ասել էր, որ հալված մոմը թափեմ սառը ջրի մեջ, ու առաջացած պատկերներով գուշակեմ վախի սկզբնապատճառը, որը իհարկե կեղծ էր, որովհետև ինքն էր ինձ հուշում, որ ասեմ, թե ինչից է վախեցել տվյալ անձը: Նույնիսկ ինձ մոտ էին գալիս տարբեր տարիքի կանայք ու տղամարդիկ, ու ինձ խնդրում, որ այնպես անեմ, որ այս ինչ կամ այն ինչ անունով մեկը սիրահարվի իրենց, ու պատկերացրեք, հաջողվում էր այդ ինձ, որովհետև հետո գալիս ու շնորհակալություն էին հայտնում: Մի խոսքով օրական հազարավոր մարդիկ էին այցելում մեր փոքրիկ Լուսակերտ ավանը, և օգնություն խնդրում, ով ինչով որ տառապում էր անհավատության խավարի ժամանակներում: Մի անգամ էլ մի կնոջ լուսանկար ցույց տվեցին ինձ, ու ես անկախ ինձանից ասացի, որ այդ կինը թունավորված է ու մեռած: Նրա հարազատները սարսափեցին այդ գուշակությունից, ու մեծ անհանգստությամբ սկսեցին որոնել թունավորողներին, կասկածի տակ առնելով բոլոր մոտիկ ու հեռու հարևաններին ու հարազատներին, և նրանց հաճախակի այցելություններից երևում էր, որ տանջալից օրերի մեջ էին:

Շուտով սկսեցին մեր տուն սպառնալի նամակներ գալ, որոնք ահաբեկում էին, որ ես գուշակություններ չանեմ գողացված իրերի, կամ կասկածելի մահերի մասին: Ասեմ նաև, որ չգիտեմ ինչու իմ «հուշարարը» թույլ չէր տալիս, որ հոգեկան հիվանդները այցելեն այդ սեանսներին, ու մեկ էլ շաքարախտով հիվանդներին չէր թողնում գան բժշկվելու: Իսկ մի անգամ էլ մի մարդ, որը տառապում էր սրտի անբավարարությամբ, ես մերժեցի նրան ընդունել, բայց նա համառեց, ու դրսում, սեանսի ժամանակ նստեց ինձանից մի տաս մետր հեռու: Ու մի քանի րոպե չանցած, հանկարծ նա թեքվեց կողքի ու սիրտը բռնած ընկավ ու մեռավ: Դրանից հետո ուզեցին քրեական գործ հարուցել վրաս, բայց վկաները հաստատեցին, որ ես նրանց նախապես զգուշացրել ու մերժել եմ:

«Երբ իմ մասին լուրերը սկսվեցին տարածվել Հայաստանով մեկ, ծանոթներից մեկը, որ ծառայում էր սուրբ Էջմիածնում, ինձ ամենայն Հայոց Կաթողիկոս Վազգեն Ա-ի հետ հանդիպում կազմակերպեց: Ու ես 1991 թվականի չեմ հիշում որ ամսին, գնացի այդ հանդիպմանը, ու քանի որ արդեն սկսել էի հղփանալ մարդկային փառքով, այնքան էլ չէի հուզվում այդ հանդիպումից, այլ պարզապես այն ընդունում էի որպես ինձ տրված փառքի մի նոր փայլ: Հանդիպման ժամանակ ես մանրամասն պատմեցի ինձ հետ կատարված «երկնային» այցելությունների մասին: Վեհափառ հայրապետը լո՜ւռ լսեց ինձ, ու վերջում միայն մի հարց տվեց. «Հայր մեր աղոթքը գիտե՞ս»: Ես անակնկալի եկա այդ հարցից, որովհետև և՛ չգիտեի, և՛ մինչ այդ մտքովս էլ չէր անցել այդ աղոթքը անել, ու ընդհանրապես աղոթել Աստծուն, որովհետև համոզված էի որ Հիսուսը ինձ հետ է: Մինչ ես կարկամած չգիտեի ինչ պատասխանեմ, «հուշարարս» ասաց, որ պատասխանեմ այսպես. «Գրված է, որ ձեր աղոթքները հրապարակայնորեն չլինեն»: Ես կրկնեցի նրա ասածը, գաղափար անգամ չունենալով, թե դա ինչ է նշանակում: Վեհափառը մեղմ ժպտաց, ու մոտը կանգնած եկեղեցու սպասավորին ասաց, որ ինձ մի հատ Խաչ, և մի հոգևոր ամսագիր նվիրի, ու ստանալով դրանք՝ ես դուրս եկա վեհարանից: Միջանցքում, որտեղ ես արդեն մենակ էի, հանկարծ իմ «հուշարարի» ներքին անհանգստությունն ինձ փոխանցվեց, որը մի տեսակ ահաբեկված շշնջաց. «Այդ ձեռքիդ Խաչը քեզ պետք չի՛, այն կխանգարի մեզ, իսկո՛ւյն հիմա դեն նետիր այն»: Ես էլ, որ միշտ հնազանդվում էի նրա հրամաններին, ձեռքումս պահած Խաչը աննկատելիորեն, բայց ափսոսանքով, մուտքի աղբամաններից մեկի մեջ գցեցի»:

Անցավ մի քանի տարի, մարդկանց հոսքը տասնյակ հազարների հասավ, որոնք խռնված սպասում էին կողքի ազատ դաշտում, մինչև բժշկության սեանսների սկիզբը, որոնք օրական 3-4 անգամ էին լինում: Ու այդ նպատակի համար ես հատուկ երկարափեշ, փայլուն կտորից հագուստներ էի պատվիրել, ինչպես որ կրկեսի աճպարարներներն են հագնում, որ ավելի ազդեցիկ ու համոզիչ երևամ մարդկանց առջև:

Ինձ մոտ հաճախ էին տարբեր քրիստոնյա եղբայրներ գալիս Եղվարդի եկեղեցասիրաց եղբայրակցությունից, ու զգուշացնում, որ հրաժարվեմ այդ գործերից, որովհետև դրանք չարի հնարքներ են, բայց ես կարծես խուլ ու համր լինեի այդ խոսքերի հանդեպ, ու միշտ խուսափում էի հավատացյալներից, կարծելով թե նրանք իմ նման մոգության ուժերի միջոցով կարող են ինձ խանգարել: Այդ տարիների ընթացքում մեր բավականին մեծ բարեկամական շրջապատում, անսպասելի ու տարաժամ մահերի շարան սկսվեց. ահազանգը սկսվեց պապիս մահով, որին առաջինն էի «բժշկել», նրան հաջորդեց 45-ամյա հայրս, որից հետո 52-ամյա հորեղբայրս, իսկ որոշ ժամանակ անց հորեղբոյրս թոռը խեղդվեց գետում, որի դիակը միայն 40 օր անց գտանք, և այսպես էլի 3-4 հարազատների անժամանակ մահերը մնացածներիս համար կարծես ազդանշան էր, որ այս զորությունը այնքան էլ աստվածային չէ:

Այդ օրերին մեր գյուղի դպրոց սկսեց հաճախել Հայ Առաքելական եկեղեցու քահանան, որը հոգևոր դասընթացներ էր վարում: Ես վախեցած այդ ընթացող մահվան դեպքերից, ուզեցի հաճախել այնտեղ ու քահանայից լսել ճշմարտությունը, և կամաց-կամաց Աստծո խոսքով լուսաբանվելով, հասկացա, որ ես չարի ձեռքում գործիքի եմ վերածվել, ու ակամա մեղքի մասնակից դարձել: Երբ տուն վերադարձա, անկեղծ սրտով աղոթեցի Աստծուն և ասացի. «Տե՛ր, եթե այն ինչ որ անում եմ Քեզանից չէ, ապա խնդրում եմ խափանես չարի զորությունը»: Եվ իսկապես, ի զարմանս ինձ ու իմ հարազատների, մարդկանց հոծ բազմությունը օր է օր նվազում էր հարյուրներով, դրանով իսկ համոզվելով, որ իմ արարքները Աստծո կամքին հակառակ է: Ու ես մի օր, ավելի ճիշտ 1994թ. մարտի 8 -ին, ծնկի եկած, զղջումով ապաշխարեցի իմ կատարած անգիտակից, և գիտակցված մեղքերի համար, ու դրանից հետո ամեն կիրակի եկեղեցի էի հաճախում, պատարագներին մասնակցում, խոստովանում ու հաճախակի Սուրբ Հաղորդություն ստանում, որովհետև համոզվեցի որ դա Տիրոջ փրկարար զորությունն է մեր հավիտենական հոգիների համար»:

Աղբյուրը՝ http://armenianhouse.org/babajanyan/cross-am/5.html

Հ.Գ. Այսօր նախկին գուշակ Տարոնը հոգեւորական է, վարդապետ, որ ծառայում է Հայոց Եկեղեցու սփյուռքի թեմերից մեկում։

ՀԻՇԻ՛Ր...

Երբ օջախիդ մեջ դնես եղևնին, մշտադալար անմահությունը հիշի՛ր,
որ քո կյանք մտավ Ծննդյամբ Հիսուսի։

Երբ աստղը շողա ծառի գագաթին, հիշի՛ր մեծ աստղը Բեթղեհեմի,
որ ցույց էր տալիս Փրկության ուղին։

Երբ տոնածառից կախես գնդերը կարմիր, գունդ-գունդ արյունը Քրիստոսի հիշի՛ր,
որ վար էր հորդում փրկության Խաչից` ի գին քո կյանքի։

Երբ շեմքդ զարդարես պսակով ծաղկյալ, հիշի՛ր չարչարանքի պսակը փշե,
որով թագադրվեց Արքան գթության։

Երբ հրեշտակ կախես տանդ անկյունում, հիշի՛ր հրեշտակներին,
որ ավետեցին սկիզբը Փրկության և «Փառքն ի բարձունս»։

Երբ նվերներդ բաշխես բոլորին, հիշի՛ր մոգերին,
որ Արևելքից ընծաներ բերին` երկրպագելով Նորածին Փրկչին։

Ու երբ որ ուրախ գոչես ամենքին` «Շնորհավոր լինի...», հիշի՛ր ՇՆՈՐՀԸ այն,
որ Սուրբ Ծնունդով շնորհվեց ամենքին` ինձ, քեզ, աշխարհին։

- ՀՈՎՍԵՓ - ՓԱԽԻ՛Ր ՊՂԾՈՒԹՅՈՒՆԻՑ

Հովսեփը եղբայրներից գերության վաճառվելով տարվեց Եգիպտոս, որտեղ նրան իր տանը ծառայության վերցրեց փարավոնի ներքինիներից մեկը։ Կարճ ժամանակ հետո Աստծո ողորմությամբ երիտասարդը շահեց իր տիրոջ վստահությունը, նա էլ իր ամբողջ ունեցվածքի կառավարումը հանձնեց Հովսեփին։ Աշխատասեր և գործունյա լինելով՝ Հովսեփը նաև «դեմքով շատ գեղեցիկ էր ու վայելչակազմ», ինչը չվրիպեց ներքինու կնոջ աչքից։ Վերջինս, կրքով բորբոքվելով, ցանկացավ կենակցել երիտասարդի հետ։ Հակառակ կնոջ տևական և համառ ջանքերին, Հովսեփը, լեցուն ողջախոհությամբ, իսպառ մերժեց նրան։ Ի վերջո, չկարողանալով երիտասարդին քարշ տալ անկողին՝ կինն իր ամուսնու առջև ամբաստանեց Հովսեփին սեռական ոտնձգությունների մեջ, և արդյունքում Հովսեփը բանտարկվեց (Ծննդ. 37, 39 գլուխներ)։

Հովսեփը երիտասարդական ողջախոհության իրական օրինակ է։ Ողջախոհություն բառն ընդհանրապես մեկնաբանվում է երկու իմաստով՝

1. զգաստություն, սթափ մտածելակերպ և դատողություն
2. մաքրակենցաղություն, սեռական ձգտման՝ բղջախոհության կառավարում։

Հովսեփի այս պատմության մեջ երիտասարդը փայլեց այս առաքինության երկու երեսներով միաժամանակ։ Նրա սթափ դատողությունը թույլ չտվեց նրան ընթանալ տանտիրոջ պատիվը անարգելու ճանապարհով, ապա և չցանկացավ Աստծո առջև մեղանչել սեռական անօրեն մերձեցմամբ։ «Եթե իմ տերը իր տան ողջ ունեցվածքը վստահել է ինձ, և այս տանը ինձնից ավելի մեծ մարդ չկա, ու ինձ ոչինչ չի արգելված, քեզնից բացի, որովհետև նրա կինն ես, ապա ես ինչպե՞ս կարող եմ անել այդ չար ու սոսկալի բանը և մեղանչել Աստծու առաջ» (Ծննդ. 39:8-9),- եղավ նրա պատասխանը տարփալից կնոջը։

- ՀԱԿՈԲ - ՄԻ՛ ՀԱՆՁՆՎԻՐ

Իսահակը և Իր կյանքի մայրամուտին Եսավի և Հակոբի հայր Իսահակը, որ արդեն տկարացել և զրկվել էր տեսողությունից, կանչեց իր ավագ որդուն Եսավին և ասաց. «Ահա ես ծերացել եմ և չգիտեմ, թե երբ կմեռնեմ: Արդ, ա՛ռ քո զենքը՝ աղեղն ու կապարճը, գնա՛ դաշտ և ինձ համար ո՛րս արա, ինձ համար պատրաստի՛ր իմ սիրած խորտիկները և բե՛ր, մատուցի՛ր ինձ, որ ուտեմ և օրհնեմ քեզ, քանի դեռ կենդանի եմ» (Ծննդ. 27:2-4): Հակոբը, իմանալով այդ, մոր՝ Ռեբեկայի խորհրդով խորամանկորեն ներկայացավ հորը որպես Եսավ, և ինքը ստացավ փափագելի օրհնությունը։ Վախենալով, որ այդ մասին իմանալով եղբայրը իրեն կսպանի, Հակոբը փախավ Միջագետք, ուր հաստատվեց իր ազգական Լաբանի տանը։ Աստեղ նա սիրահարվեց Լաբանի կրտսեր դստերը՝ գեղեցկուհի Ռաքելին և նրան կնության առնելու դիմաց հանձն առավ 7 տարի որպես հովիվ ծառայել իր ապագա աներոջը։ Բարեխիղճ, նպատակասլաց ծառայությունից հետո ամուսնական գիշերը Հակոբը, կարծելով, թե կողակիցը Ռաքելն է, կենակցեց նրա քրոջ՝ Լիայի հետ (Միջագետքի ավանդությամբ ընտանիքում առաջինը պետք է ամուսնանար ավագ քույրը)։ Խաբվելով հանդերձ՝ Հակոբը ետ չկանգնեց իր նպատակից և հանուն Ռաքելի պատրաստակամություն հայտնեց ևս 7 տարի ծառայել Լաբանին։ Աստծո օրհնությամբ նրան այս էլ հաջողվեց և այս ընթացքում երիտասարդն իր աշխատասիրության և նպատակասլացության շնորհիվ մեծ հարստություն ստեղծեց՝ այլևս որևէ կախվածություն չունենալով Լաբանից (Ծննդ. 29, 30 գլուխներ)։

Ուշադրություն դարձնենք այս երիտասարդի բնավորությանը. նա երբեք չի հանձնվում։ Նա առանց ընկճվելու շրջանցում կամ լուծում է իր առջև ծառացած խնդիրները և միշտ շարժվում է առաջ՝ դեպի նպատակը։ Քանի՞ երիտասարդ է այսօր պատրաստ տասնչորս տարի շարունակ սպասել ու պայքարել իր նպատակի համար։ Կարծեմ՝ քչերը։ Հակոբի անկոտրում համառությունը լավագույն օրինակ է մեզ մեր բարի նպատակների իրականացման ճանապարհին։

- ԵՍԱՎ - ՅՈԹ ՉԱՓԻ՛Ր, ՄԵԿ ԿՏՐԻ՛Ր

Իսահակը և Ռեբեկան իրենց աղոթքներին ի պատասխան երկվորյակ զավակներ ունեցան։ Նախ ծնվեց Եսավը, ապա՝ Հակոբը (Ծննդ. 25:24-25)։ Եսավը տակավին երիտասարդական տարիքից աչքի էր ընկնում իր ուժով ու քաջությամբ և շատ հաջող որսորդ էր։ Նա վայելում էր սերը իր հոր՝ Իսահակի, որը և Եսավին էր խոստացել տալ «անդրանկության» պատիվը (Ծննդ. 25:24-28)։ Ստանալ անդրանիկ լինելու օրհնությունը՝ նշանակում էր լինել տոհմի առաջնորդը, ստանալ հայրական ժառանգության մեծագույն մասը և վայելել Աստուծո օրհնությունները։ Կյանքի մի փոքրիկ անհեռատես դիպված, սակայն, երիտասարդ Եսավին զրկեց այս ամենից և դարձավ նրա ձախողման ու անկման սկիզբը.

«Հակոբը մի անգամ ապուր էր եփել, երբ Եսավը դաշտից եկավ քաղցից թուլացած: Եսավն ասաց Հակոբին. «Այդ կարմրավուն ապուրից տուր ուտեմ, որովհետև քաղցից թուլացած եմ»: Հակոբն ասաց Եսավին. «Կտամ, եթե այսօր ինձ վաճառես քո անդրանկությունը»: Եսավը պատասխանեց. «Ես մեռնելու վրա եմ, էլ ինչի՞ս է պետք անդրանկությունը»: Հակոբն ասաց նրան. «Հենց այսօր երդվի՛ր ինձ»: Եվ նա երդվեց նրան: Եսավն իր անդրանկությունը վաճառեց Հակոբին, իսկ Հակոբը Եսավին տվեց հաց ու ոսպապուր: Սա կերավ, խմեց ու վեր կացավ գնաց: Այսպիսով Եսավն արհամարհեց իր անդրանկությունը» (Ծննդ. 25:29-34)։

- ԻՍԱՀԱԿ - ԱՍՏԾՈ ՀԱՄԱՐ ԱՆԿԱՐԵԼԻ ՈՉԻՆՉ ՉԿԱ

Իսահակը Աբրահամ նահապետի որդին էր։ Բավական առատ պատմություններ կարելի է գտնել նրա մասին Աստվածաշնչի առաջին՝ Ծննդոց գրքի մեջ, սակայն դրանք առավելաբար վերաբերում են կա՛մ Իսահակի մանկության, կա՛մ արդեն ծերության շրջանին (Ծննդ. 22, 27 գլուխներ)։ Նրա երիտասարդության տարիների մասին հատկապես հայտնի է Ռեբեկայի հետ ամուսնության պատմությունը (Ծննդ. 24 գլուխ), որն, ի դեպ, իր փոքրիկ արտացոլանքն է գտել նաև Հայոց Եկեղեցու Պսակի խորհրդի մեջ, ուր ծիսակատար հոգևորականն աղոթում է. «Տեր Աստված հավիտենական, որ իրար ես միացնում և անբաժանելիորեն կապում ամուրիներին, Իսահակի և Ռեբեկայի պես օրհնիր և քո խոստման ժառանգորդներ դարձրու նաև պսակադրվող այս զույգին…»: Ինչպիսի՞ օրհնության և ի՞նչ խոստման մասին է այս խոսքը: Հակառակ որ երիտասարդ այս զույգը ամենասուրբ սիրով էր կապված, մեկ բան, սակայն, պակասում էր ընտանեկան երջանկության ամբողջության համար. Իսահակը և Ռեբեկան չէին կարողանում զավակներ ունենալ: Աստված, սակայն խոստացել էր, որ Աբրահամի սերունդը երկնքի աստղերի չափ պիտի շատանար, և Իսահակը երբեք չէր կորցնում հույսը. չէ՞ որ ինքն էլ աստվածային հրաշքի ծնունդ էր։ Ուստի «Իսահակն աղաչեց Տիրոջը իր կին Ռեբեկայի համար, որովհետև սա ամուլ էր։ Աստված լսեց նրան, և նրա կին Ռեբեկան հղիացավ»  (Ծննդ. 25:22):

- ԱԲԵԼ - ԶՈՀԱՍԵՂԱՆԻՆ ՔՈ՛ ԵՍՆ Է

Ադամը և Եվան ունեցան որդիներ և դուստրեր (Ծննդ. 5:4), որոնցից, սակայն, միայն Աբելի և Կայենի մասին կարող ենք տեղեկություններ գտնելԱստվածաշնչում: Այսպես, Կայենը հմուտ հողագործ էր, իսկ Աբելը՝ հովիվ: Երբ մեկ օր եղբայրները իրենց ուխտ էին կատարում և ընծաներ էին մատուցում Աստծուն, Կայենը զոհասեղանին դրեց իր մշակած բարիքներից հավանաբար ոչ լավագույնը, քանի որ Աստված մերժեց դրանք և ընդունեց միայն Աբելի ընծան՝ պարարտ մի գառնուկ, որ երիտասարդը, որպես լավագույն, ընտրել էր իր հոտից: Աստծուց մերժվելով՝ Կայենը տրտմեց և եղբոր հանդեպ լցվեց նախանձով, ինչի համար Աստված նրան ասաց. «Ինչո՞ւ տրտմեցիր, ինչո՞ւ մռայլվեց դեմքդ։ Չէ՞ որ եթե արդար ես զոհաբերում, բայց արդար չես բաժանում, մեղանչած ես լինում։ Հանգի՛ստ եղիր, դու կարող ես մեղքից ազատվել, դու ի վիճակի ես այն հաղթահարելու» (Ծննդ. 4:6-7): Կայենը, ցավոք, Աստծուն լսելու փոխարեն ընտրեց ամենավատ ճանապարհը և ոխով լցված՝ սպանեց եղբորը: Սա, ի դեպ, մարդկության պատմության մեջ արձանագրված առաջին սպանությունն էր և առաջին մահը։ Այս պատմության առանցքային կետը, սակայն, մատուցված զոհաբերությունն էր, որի վերաբերյալ, առաջարկում եմ մի փոքր մտորենք՝  պատասխանելով այս հարցերին.

1. Ի՞նչ կարևորություն ունի Աստծուն «զոհ» մատուցելը:
2. Ի՞նչ և ինչպե՞ս պետք է զոհաբերենք, որպեսզի Աբելի նման հաճելի լինենք Աստծուն:

Հազարամյակներ առաջ, մարդիկ Աստծուն խնդրանքով դիմելու կամ շնորհակալություն հայտնելու համար դիմում էին նյութական և հատկապես կենդանական զոհաբերությունների։ Տարբեր կրոնների և մշակույթների համար սա մի միջոց էր, որով մարդը, այսպես ասած, կարգավորում էր իր հարաբերությունները բարձրյալ զորության հետ և շահում էր նրա (կամ նրանց) բարյացակամությունը և ողորմությունը։ Դրա համար անհրաժեշտ էր զոհել ու ընծայել ունեցածից ամենամաքուրը, անարատն ու լավագույնը: Նյութական այսօրինակ զոհաբերությունը, ի դեպ, չափազանց գործուն էր նաև հրեա և հեթանոս միջավայրերում այն ժամանակ, երբ Քրիստոս ավետում էր Երկնքի արքայության գալուստը։ Քրիստոնեությունը, սակայն, զոհաբերության այս տեսակը ի սկզբանե մերժեց։ Դեռ Քրիստոսից առաջ էլ հինկտակարանյան մարգարեները անդադար աղաղակում էին, որ նյութական զոհաբերություններն այլևս հաճելի չեն Աստծուն (անպայման կարդա՛ Մաղաքիա 1:6-14, Եսայի 1:11-15): Հիսուս Քրիստոսով Աստծուն մատուցվող զոհն ու զոհաբերությունը միանգամայն այլ մակարդակ ձեռք բերեց, և առաջինը Ինքը՝ Աստված էր, որ մեզ տվեց այդ օրինակը. Որդի Աստված՝ Գառն Աստուծո Հիսուս Քրիստոսը, խաչը բարձրացվեց և զոհաբերվեց՝ այդպիսով վերացնելով աշխարհի մեղքը. «Եթե ցուլերի և նոխազների արյունը և երինջների շաղ տրված մոխիրը մաքրում են պղծվածներին մարմնի մաքրության համար, որչա՜փ ևս առավել արյունը Քրիստոսի, - որ հավիտենական Հոգու միջոցով ինքն իրեն որպես անարատ պատարագ մատուցեց Աստծուն, - կմաքրի ձեր խղճմտանքը մեռած գործերից, որպեսզի ծառայեք կենդանի Աստծուն» (Եբր. 9 :13-14)։

- ԱԴԱՄ - ՈՐՈՇՈՂԸ ԴՈ՛Ւ ԵՍ

«Ինչո՞ւ Ադամ»,- երևի հետաքրքրված կհարցնես դու: Վստահ եմ՝ աշխարհի արարման և առաջին մարդու՝ Ադամի ստեղծման պատմությանը ծանոթ ես. «Տեր Աստված մարդուն ստեղծեց երկրի հողից, նրա դեմքին կենդանության շունչ փչեց, եւ մարդն եղավ կենդանի էակ» (Ծննդ. 2:7),- նկարագրված է Աստվածաշնչում: Իսկ համաձայն Եկեղեցական Ավանդության՝ Աստված Ադամին ստեղծեց 30-ամյա երիտասարդ հասակում, հետեւաբար՝ Ադամը եւս երիտասարդ էր: Աստվածային արարչագործության մեջ մարդը միակ արարածն էր, որը ոչ միայն մարմնավոր եղավ, այլև՝ հոգևոր՝ կենդանացած Աստծո շնչով: Ավելին, Սուրբ Գիրքը վկայում է, որ նախահայր Ադամին Աստված ստեղծեց «իր պատկերով և նմանությամբ» (Ծննդ. 1:27-28): Այս երկու հատկանիշները, ի դեպ, Ադամից սկսյալ յուրաքանչյուր սերունդ «գենետիկորեն» կրում է իր մեջ, ուստի որպես այդ հատկանիշների կրողներ արի՛ մի փոքր աստվածաբանենք ու հասկանանք, թե ինչ ասել է «պատկեր և նմանություն»: 

Իմաստով իրար շատ մոտ այս բառերը կարող են տպավորություն ստեղծել, թե խոսքն այստեղ արտաքին նույնության մասին է, իբր Աստված մեզ պես (ավելի ճիշտ՝ մենք Աստծո նման) ոտքեր, ձեռքեր, քիթ բերան և աչքեր ունի: Անշուշտ, նման ենթադրությունը հեռու է ճշմարտությունից, սակայն, իրապես, կան աստվածային հատկանիշներ, որոնցով Սուրբ Երրորդությունը օժտում է մեզ՝ ադամորդիներիս, երբ կյանքի հետ միասին մեզ է տալիս Իր պատկերը. կարևորագույն այս հատկանիշներից են՝ ԱԶԱՏՈՒԹՅՈՒՆԸ և ԲԱՆԱԿԱՆՈՒԹՅՈՒՆԸ: Այս շնորհները իր մեջ կրելով է, որ ամեն մարդ՝ Ադամից մինչև դու և ես, առաջնորդվում, արարում ու գործում է բարին կամ չարը և ապրում է դրանցով: 

Տրամաբանորեն ինչ-որ բանի պատկերն ունենալը, սակայն, համարժեք չէ այդ բանի կատարյալ նմանությունը ունենալուն: Օրինակ՝ որքան էլ որ վիպասանը ջանա թղթին հանձնել իր աչքի առաջ եղած պատկերը, այն կատարյալ նմանության չի կարող հասցնել: Ընթերցողը պատկերագրվածը ակամայից լրացնում է իր բանականությամբ եւ երեւակայության ազատ թռիչքով: Ճիշտ այսպես Ադամին շնորհված Աստծո պատկերը, թեև մոտ, այնուամենայնիվ նույնական չէր Աստծո նմանության հետ: Աստվածաբանորեն ասած՝  նմանությունը առաջին մարդուն շնորհված ԱՆՄԱՀՈՒԹՅՈՒՆՆ էր եւ ԿԱՏԱՐԵԼՈՒԹՅՈՒՆԸ, որոնցից, ցավոք, մարդը զրկվեց...

Այսպիսով, եթե փորձենք բանաձեւել՝

ԱՍՏՎԱԾԱՅԻՆ ՊԱՏԿԵՐ = ԱԶԱՏՈՒԹՅՈՒՆ + ԲԱՆԱԿԱՆՈՒԹՅՈՒՆ

ԱՍՏՎԱԾԱՅԻՆ ՆՄԱՆՈՒԹՅՈՒՆ = ԿԱՏԱՐԵԼՈՒԹՅՈՒՆ + ԱՆՄԱՀՈՒԹՅՈՒՆ

ՍԿՍԵՆՔ - Աստվածաշնչի երիտասարդները

«Երիտասարդն ի՞նչ միջոցով ուղղի ճանապարհն իր, 

եթե ոչ Աստծո խոսքերը պահելով» (Սաղմ. 118:9)

Աստվածաշունչ մատյանը, որ քրիստոնյա ամեն մարդու կյանքի և փրկության ուղեցույցն է, հարուստ է պատմություններով, առակներով, խրատներով, հրաշքներով և դրանցից բխող օրհնություններով: Քրիստոնյայի համար Սուրբ Գրքի էջերի միջից խոսում է Ինքը՝ Աստված, ինչի համար Աստվածաշունչը նաև անվանվում է «Աստծո Խոսք»: Երբեմն, սակայն, քրիստոնյաներս Աստվածաշունչն ընթերցում ենք պարզապես ընթերցած լինելու համար, որպես վիպական մի ստեղծագործություն կամ պատմական մի նկարագրություն, որ տեղի է ունեցել անցյալում, դարեր առաջ:

Իսկ այսօ՞ր… Ի՞նչ ունի ասելու Աստված մեզ այսօր... Ավելի ճիշտ՝ ի՞նչ կարող ենք մենք այսօր քաղել Աստվածաշնչի սուրբ էջերից: Թերևս մենք մոռանում ենք, որ մարդիկ ու հերոսները այս Գրքի մեջ առասպելաբանական հորինվածքներ չեն: Նրանք իրական միս ու արյունից կազմված մարդիկ են, որ պարզորեն ապրել են իրենց հանապազօրյա կյանքը: Ինչպես մեզ, այնպես էլ նրանց հարազատ են եղել մարդկային բնույթի բոլոր հատկանիշները. մարդիկ էին իրենց թերություններով և առավելություններով, վերելքներով և անկումներով: Ուրեմն, սիրելի՛ երիտասարդ, մենք ևս, օրինակ առնելով Աստվածաշնչի կենդանի հերոսներից, կարող ենք նրանց համաքայլ ապրել մարդկային պարզ կյանքը՝ այն իմաստավորելով Աստվածաշնչի լույսով ու սրբությամբ:

Տեղին-անտեղի ԱՄԵՆ ասելու մասին

Եթե վիճակագրություն անցկացնենք, թե որ բառն է ամենաշատը հանդիպում համացանցում առկա քրիստոնեական կայքերի, հոդվածների, տարաբնույթ հոգեւոր (եւ ոչ այնքան) նկարների տակ գրվող մեկնաբանությունների մեջ, ապա վստահեցնում եմ, որ բացարձակ հաղթող կճանաչվի ԱՄԵՆը։

Ամեն ԱՄԵՆ amen ամէն амен AMEN, 

ամեն տեղ, ամեն օր կարելի է կարդալ մեկնաբանություններում։ Բայց որքանո՞վ տեղին եւ որքանո՞վ անտեղի։

Այս բառը, ի դեպ, հայերեն չէ, այլ սեմական ծագում ունի եւ քրիստոնյաների կենցաղ է մտել Աստվածաշնչի միջոցով` ամենաշատը հնչելով մեր Տեր Հիսուս Քրիստոսի շուրթերից։ 

«Ամեն» բառը հոգեւոր բովանդակության մեջ նշանակում է հաստատում եմ, թող այդպես լինի, համաձայն եմ։ Այսինքն, երբ որ եկեղեցական արարողությունների ժամանակ, աղոթքների կամ Ավետարանի ընթերցման ավարտին հնչում է` ԱՄԵՆ, ներկաները ուղղակի հաստատում են, որ իրենք դավանում են հնչած ճշմարտությունը եւ համաձայն են յուրաքանչյուր մտքի հետ։

Այդ իմաստով, անշուշտ, համացանցում եւս շատ տեղին է, որ քարոզի, աղոթքի կամ սուրբգրային հոգեւոր-խրատական տողի տակ հավատացյալ մարդը հաստատի, որ գրվածը իր սրտին մոտ է եւ ինքը համաձայն է դրան։ 

ՄԵՐ ՎԵՐՋՆԱԿԱՆ ՀՈՒՅՍՆ ՈՒ ՓԱՓԱԳԸ - Շավիղ 38

Հարց. Կարծես հասկացա, որ չորս խորհելիք նյութերից երեքը մահն է, դատաստանը և դժոխքը: Ո՞րն է չորրորդ խորհելիք նյութը:

Պատասխան. Չորրորդ խորհելիքը ողջ աշխարհի հույսն ու փափագն է՝ արքայությունը:

Հարց. Կխնդրեի, որ ուսուցանեիր նաև արքայության մասին:

Պատասխան. Արքայության մասին ճառելն ու քեզ հասու դարձնելն իմ կարողությունից վեր բան է, քանի որ Պողոս առաքյալն էլ չկարողացավ նկարագրել այն. «Ինչ որ աչքը չտեսավ, և ականջը չլսեց, և մարդու սիրտը չընկավ, Աստված այն պատրաստեց Իր սիրելիների համար» (Ա Կորնթ. Բ 9):

Հարց. Մի՞թե ոչինչ չկա գրված արքայության մասին: Բայց չէ՞ որ ասացիր՝ չորս առարկայի շուրջ պիտի խորհեմ, երեքի մասին իմացա և պիտի խորհեմ, բայց ինչպե՞ս խորհեմ, թե ի՞նչ է արքայությունը, երբ ոչինչ չգիտեմ նրա մասին:

ԴԱՏԱՍՏԱՆԻ ՕՐԸ - Շավիղ 37

Հարց. Շատ լավ: Հասկացա, որ ամեն բանից առաջ պիտի մահվան մասին մտածեմ: Ուրիշ ի՞նչ մտորման առարկա ունեմ:

Պատասխան. Երկրորդ մտորումը դատաստանի օրն է: Երբ Քրիստոս՝ արդար Դատավորը, նորից պիտի իջնի երկնքից և նստելով դատողի աթոռին՝ պիտի դատի յուրաքանչյուրին ըստ իր գործածի. արդարներին պիտի վարձատրի, իսկ մեղավորներին պիտի պատժի:

Հարց. Այդ մասին նախապե՞ս վկայություններ կան Սուրբ Գրքում:

Պատասխան. Որքան ուզես: Նախ Եսայի մարգարեն է վկայում. «Ահա գալու է Տերը ինչպես կրակ, և Նրա կառքը՝ ինչպես մրրիկ, որպեսզի բարկությամբ տա Իր հատուցումը և կրակի բոցով՝ Իր արհամարհանքը, քանզի համայն երկիրը պիտի դատվի Տիրոջ կրակով» (Եսայի ԿԶ 15-16): Երկրորդ՝ Եսային կրկին վկայում է. «Հասել է Տերն Իր սպառազեններով բնաջնջելու ողջ աշխարհը: Ողբացեք, քանզի մոտ է Տիրոջ օրը, և հասել է Աստծու պատուհասը: Ահա թե ինչու բոլորի ձեռքերը պիտի թուլանան, ամեն մարդու սիրտը պիտի դողա: Պատգամախոսները տագնապի մեջ պիտի ընկնեն, երկունքի ցավը պիտի բռնի նրանց, ինչպես ծննդաբերող կանանց: Տրտնջալով մեկը մյուսին պիտի նայի, պիտի զայրանան, և զայրույթից պիտի կարմրեն նրանց դեմքերը, քանզի Տիրոջ օրն ահավասիկ հասել է՝ լի անսահման բարկությամբ, ոխակալությամբ ու զայրույթով, որպեսզի աշխարհն անապատ դարձնի և մեղավորներին վերացնի այնտեղից: Արդարև, երկնքի աստղերը Հայկի համաստեղության և երկնային բոլոր լուսատուների հետ միասին լույս չեն տալու, արեգակն իր ծագման պահին պիտի խավարի, լուսինը նույնպես իր լույսը չպիտի տա» (Եսայի ԺԳ 5-10): Երրորդ՝ Հովել մարգարեն է վկայում. «Ես այն օրերին և այն ժամանակ կվերադարձնեմ Հրեաստանին և Երուսաղեմին գերությունից, կհավաքեմ բոլոր ազգերին, կիջեցնեմ նրանց Հոսափաթի ձորը և կդատեմ նրանց այնտեղ» (Հովել Գ 1-2): Չորրորդ՝ Դանիել մարգարեն է վկայում. «Նայում էի, մինչև որ աթոռներ դրվեցին, և մի Ծերունի նստում էր այնտեղ. Նրա հագուստը ձյան պես սպիտակ էր, Նրա գլխի մազերը մաքուր էին գեղմի նման, Նրա աթոռը՝ կրակի բոցի նման, և նրա անիվները՝ ինչպես բորբոքված կրակ: Նրա առջևից հոսում էր կրակե հորդ մի գետ, հազար-հազարավորներ պաշտում էին Նրան, և բյուր-բյուրավորներ կային Նրա առջև: Նա ատյան նստեց, և գրքերը բացվեցին» (Դանիել Է 9-10): Հինգերորդ՝ Մաղաքիան է վկայում. «Ահա պիտի գա Տիրոջ օրը՝ հնոցի նման բորբոքված, և պիտի այրի նրանց» (Մաղաքիա Դ 1): Նույն մարգարեն կրկին վկայում է. «Ահա ես ձեզ մոտ եմ ուղարկում Թեզբացի Եղիային, նախքան որ կգա Տիրոջ մեծ ու երևելի օրը» (Մաղաքիա Դ 4): Վեցերորդ՝ Պողոս առաքյալն է վկայում. «Ժամերի և ժամանակների մասին կարիք չկա ձեզ գրելու, որովհետև դուք ինքներդ իսկ ստույգ գիտեք, թե Տիրոջ օրը այնպես է հասնում, ինչպես գողը՝ գիշերով: Երբ ասեն, թե խաղաղություն և ապահովություն է, այն ժամանակ հանկարծակի կհասնի նրանց կործանումը» (Ա Թեսաղ. Ե 1-3): Եվ վերջապես Պետրոսն է վկայում. «Տիրոջ օրը պիտի գա ինչպես մի գող, երբ երկինքը պիտի անցնի, չքանա շառաչյունով, և տարերքը՝ հրով կիզված պիտի լուծվի, և երկիրն ու ինչ գործեր, որ կան նրա վրա, հայտնի պիտի լինեն» (Բ Պետրոս Գ 10): Տեսա՞ր, եղբա՛յր, մարգարեներից բացի առաքելական վկայություններ նույնպես մեջբերեցի:

ՄԱՀԸ - Շավիղ 36

Հարց. Եթե մեղքից հեռու պահող այլ խրատ ունես, տո՛ւր, խնդրում եմ:

Պատասխան. Բոլոր մեղքերից հեռու պահող մի խրատ էլ ունեմ, այն էլ ասեմ և վերջացնենք:

Հարց. Ես էլ դա եմ փնտրում, որպեսզի մտքիս մեջ պահեմ ու երբեք չմեղանչեմ:

Պատասխան. Այս կյանքում մարդուն պատահող չորս դիպված կա, եթե դրանք մտքումդ պահես, երբեք չես մեղանչի:

Հարց. Որո՞նք են այդ չորս դիպվածները:

Պատասխան. Այդ չորսից մեկը մահն է, որ պատկերի պես միշտ պիտի պահես սրտիդ մեջ և խորհես նրա շուրջը, որպեսզի մեղք գործելու ժամանակ չունենաս, ինչպես որ Սիրաքն է ասում. «Հիշի՛ր քո վախճանի օրը, որ երբեք չմեղանչես» (Սիրաք ԺԸ 24): Քանի որ մահից ազատում չկա, ինչպես Դավիթ մարգարեն է գրում. «Ո՞վ է այն մարդը, որ պիտի ապրի ու մահ չտեսնի» (Սաղմոս ՁԸ 49): Ուրեմն մահից զորավոր բան չկա, քանի որ աշխարհի սկզբից մինչ այսօր անթիվ հզոր թագավորների է հաղթել: Եվ երբ մահը գա, ողջ ունեցվածքդ կմնա այստեղ և հետդ ոչինչ չես կարող տանել ըստ Դավիթ մարգարեի. «Մի՛ վախեցիր, երբ մարդ հարստանում է, և մեծանում է փառքը նրա տան, քանզի մեռնելիս հետը ոչինչ չի տանի» (Սաղմոս ԽԸ 17-18):

Հարց. Ո՞րն է մարդու մարմնի փառքը:

ՀՈԳԵՒՈՐ ՁԱԽՈՂՈՒՄ - Շավիղ 35

Հարց. Հիմա հասկացա Աստծու կամքը և բարեգործության ճիշտ ընթացքը, այսուհետև բարեգործություն պիտի անեմ, ուրիշ ի՞նչ պիտի սովորեցնես:

Պատասխան. Սովորելու պակաս բան չմնաց, բայց ձգտիր, որ չծուլանաս, որովհետև դու այժմ հոգևոր կրթություն և սեր ունես բարեգործություն անելու, շատ բարի: Բայց եթե չզսպես կամքդ ու դարձյալ սկսես մեղք գործել, ապա մեղքի մեջ էլ կմեռնես, և բոլոր բարեգործություններդ, որ արել ես, կորստյան կմատնվեն:

Հարց. Դարձյա՛լ նոր խնդիր: Բայց ինչպե՞ս պիտի կորստի մատնվի իմ գործած բարեգործությունը, եթե մեղքի մեջ մեռնեմ:

Ի՞ՆՉ Է ԱՂՈԹՔԸ ԵՒ ԻՆՉՊԵՍ ԱՂՈԹԵԼ (ՀԱՅՐ ՄԵՐ...) - Շավիղ 34

Հարց. Կերակուրի վնասակարությունը և ծոմի ու պահքի օգտակարությունը լավ ըմբռնեցի, հիմա կուզեի հասկանալ, թե ի՞նչ բան է աղոթքը և ինչո՞ւ պիտի աղոթենք:

Պատասխան. Եթե միտքդ բացված լիներ, ապա առանց այդ հարցի ինքնին կըմբռնեիր:

Հարց. Բայց ես ինչպե՞ս կարող եմ հասկանալ, եթե սովորեցնող չլինի:

Պատասխան. Եթե զորագլուխն առաջնորդում է զորքին, այլևս հարկ կա՞, որ զորքը հարցնի, թե ինչպե՞ս է ընթանալու, և կամ մեկ ուրիշ առաջնորդողի կարիք զգա:

Հարց. Հիմա ես իմ առջևից քայլող զորագլուխ ունե՞մ:

Պատասխան. Այո՛, ունես: Պողոս առաքյալը մեզ ասում է, որ ունենք զորագլուխ. «Նայենք Հիսուսին՝ հավատի զորագլխին, այն կատարելագործողին, որն Իր առաջ դրված ուրախության համար հանձն առավ խաչը, արհամարհեց ամոթը և նստեց Աստծու Աթոռի աջ կողմում» (Եբր. ԺԲ 2): Ահա՛ քո զորագլուխը, գնա՛ Նրա մոտ և սովորի՛ր, ինչ ճանապարհով որ ընթացավ, հետևիր, որ հասնես Նրան, ինչպես որ Պետրոս առաքյալն է գրում. «Քրիստոս էլ ձեզ համար մեռավ և ձեզ օրինակ թողեց, որ Իր հետքերով գնաք» (Ա Պետրոս Բ 21):

Հարց. Շատ դժվար իրադրության առջև ես ինձ կանգնեցնում: Քրիստոսից միայն մեռնե՞լ պիտի սովորենք, մի՞թե ուրիշ բան չարեց:

ԿԵՐԱԿՈՒՐԻ ՊԱՀՔԸ - Շավիղ 33

Հարց. Ի՞նչ շատ հիշեցիր պահքի մասին, եղբա՛յր, բայց չէ՞ որ կերակուրը Աստված տվեց մարդկանց, և բոլորն էլ Աստծու ստեղծածներն են՝ թե՛ կենդանական և թե՛ բուսական, ի՞նչ վնաս պիտի լինի ուտելուց:

Պատասխան. Մինչ բացատրությանն անցնելը մի բան պիտի հարցնեմ քեզ: Երբ բժիշկը քննում է հիվանդին, ամենից առաջ ի՞նչ է պատվիրում: Նախ և առաջ պահք է սահմանում, արգելում է օգտագործել պարարտ և վնասակար կերակուրներ, թույլատրում է առավել անուժ սնունդ, որ մարմնի ուժը տկարանա, և բորբոքման ցավերը խաղաղվեն: Եթե մարդ ուզում է կրակը մարել, ապա կրակի մեջ փայտ չի դնի: Նմանապես էլ հիվանդության դրդապատճառ կարող են լինել ցուրտը, շոգը, արյունը, մաղձը և այլն, բայց բոլոր ցավերի սաստկացնող պատճառը կերակուրն է: Դրա համար էլ բժիշկը սահմանում է անհրաժեշտ պահքը և հետո նոր նշանակում է դեղամիջոց:

Հարց. Ես ոչինչ չհասկացա: Ի՞նչ կապ ունի մարմնի ցավը հոգևոր նեղության հետ: Իմ հարցը հոգևորին է վերաբերում:

Պատասխան. Մեկ ուրիշ օրինակով կփորձեմ բացատրել: Օրինակ, վերցնենք ավտոմեքենան, որպեսզի առավել հասկանալի լինի հոգևոր վնասի հանգամանքը: Ավտոմեքենան ունի տասնյակից ավելի անիվներ ու առաձգակալներ, որոնք շարժվում ու պտտվում են մեքենան գործարկելու ժամանակ: Բայց ինչի՞ շնորհիվ, ինչպե՞ս են նրանք շարժվում:

ԻՆՉՊԵ՞Ս ԲԱՐԵԳՈՐԾՈՒԹՅՈՒՆ ԱՆԵԼ - Շավիղ 32

Հարց. Ինչպե՞ս բարեգործություն անեմ:

Պատասխան. Նախ՝ պետք է լինես ողորմած և գթասիրտ, որ երբ մի խեղճ աղքատ տեսնես, գութդ շարժելով հոգաս նրա կարիքները, որպեսզի Քրիստոսի երանությանն արժանանաս. «Երանի ողորմածներին, որովհետև նրանք ողորմություն պիտի գտնեն» (Մատթեոս Ե 7): Եվ երկրորդ՝ պահք պիտի պահես:

Հարց. Ինչպե՞ս պահք պահեմ, ծո՞մ մնամ, թե զգուշանամ մսից ու կաթնամթերքից:

Պատասխան. Թե՛ ծոմ և թե՛ պահք պիտի պահես: Ոչ միայն կերակուրի պահքը պիտի պահես, այլև բոլոր զգայարաններդ ծոմ պիտի պահեն: Միշտ զգաստ ու զգույշ պետք է լինել, իսկ ծոմապահության օրն առավել ևս, ամենևին մարմնի կամքը չկատարել, ինչպես որ Եսայի մարգարեն է պատվիրում. «Արդ, ձեր ծոմապահության օրերին ձեր ցանկություններն եք կատարում և կսկիծ պատճառում բոլոր նրանց, ովքեր ենթակա են ձեզ: Հակառակության և կռիվների մեջ եք պահում և բռնադատում տկարին: Իսկ Իմ ինչի՞ն է պետք այդպիսի ծոմապահության օրը. դուք պիտի գաք, բողոքեք Ինձ, և Ես չպիտի լսեմ ձեզ: Այդպիսի ծոմապահությունը չէ, որ Ես ընտրեցի,- …ասում է Տերը: Քանդի՛ր անիրավության հանգույցը, խորտակի՛ր քո վաճառականական խարդախությունն ու բռնությունը, ների՛ր և արձակի՛ր նեղյալներին և պատռի՛ր բոլոր անիրավ մուրհակները: Քաղցածներին բաժանիր քո հացը և անօթևան աղքատներին տար քո տունը. եթե մերկ մարդ տեսնես, հագցրո՛ւ նրան…: Այն ժամանակ պիտի կանչես, և Աստված պիտի լսի քեզ» (Եսայի ԾԸ 3-9): Եվ երեք աղոթք պիտի անես:

Հարց. Ինչպե՞ս պիտի աղոթեմ:

Պատասխան. Դ Շավիղի մեջ ասացինք, որ սուրբ սիրտ և մաքուր բերան պիտի ունենաս, իսկ խնդրանքներդ պիտի շահեկան լինեն հոգուդ և հաճելի Աստծու կամքին: Իսկ եթե օգտակար բան խնդրես մարմնիդ համար, ապա սատանայի կամքին հաճելի կլինի:

ՇՆՈՒԹՅՈՒՆ. ԻՆՉՊԵ՞Ս ՊԱՅՔԱՐԵԼ ԴՐԱ ԴԵՄ - Շավիղ 31

Հարց. Եթե այդպես է , ապա զգաստ լինենք, խրատին հետևենք, և առանց մյուսներին նայելու՝ ես իմ գլուխն ազատեմ: Ուրիշ ի՞նչ խրատ ունես տալու:

Պատասխան. Ժամանակին պարծեցար, թե շնություն չես անում, ես էլ լռեցի՝ ասածդ որպես ճշմարտություն ընդունելով: Բայց ինչ որ ասում ու պարծենում էիր, բոլորն էլ սուտ էր, վախենում եմ՝ այս պարծանքդ էլ սուտ լինի:

Հարց. Ես դատարկ տեղը չեմ պարծենում, իրոք որ ուրիշի մոտ շնության չեմ գնացել ոչ մի անգամ:

Պատասխան. Շնությունը միայն ուրիշի մոտ գնալը չէ: Մի՞թե չլսեցիր, որ Հակոբոս առաքյալը աշխարհասեր մարդկանց շնացող կոչեց, նաև մի՞թե Քրիստոս չասաց. «Ամեն մարդ, որ կնոջ նայում է նրան ցանկանալու համար, արդեն շնացավ նրա հետ իր սրտում» (Մատթեոս Ե 28):

ԻՆՉՊԵՍ ՀԱՍՆԵԼ ՄՐՑԱՆԱԿԻՆ - Շավիղ 30

Հարց. Կարծում եմ՝ վերջացան լեզվի մասին եղած խրատները:

Պատասխան. Այո՛, ավարտվեցին, բայց մի մեծ վտանգ էլ կա, եթե դրանից չզգուշանաս, այլ գործածես, շատ վատ վիճակում կհայտնվես: Դրա համար ես պարտավոր եմ քեզ տեղյակ պահել. գիտեմ նաև, որ քեզ համար պիտի շատ դժվար լինի, ինչպես այն հիվանդի, որի աչքը միշտ սառը ջրի և թթու կերակուրների վրա է, բայց որոնք վնասակար են իր հիվանդությանը: Բնական է, որ բժիշկն արգելում է՝ ասելով. «Սառը ջուր մի՛ խմիր, թթու մի՛ կեր»: Այդ պահին բժիշկը հիվանդի աչքին մի չար մարդ է երևում, գուցե և բռնակալ, բայց բժշկվելուց հետո նա ուրախ է լինում, որ չօգտագործեց սառը ջուրն ու թթու կերակուրը, իսկ բժշկից էլ մեծապես շնորհակալ է լինում: Նմանապես էլ մեղքի աղտի մեջ գտնվող մարդուն եթե խրատես, դժվարությամբ կընդունի, ինչպես Պողոս առաքյալն է գրում. «Ամեն խրատ տվյալ պահին ուրախություն չի թվում, այլ տրտմություն, բայց հետո արդարության խաղաղարար պտուղն է հատուցում նրանով դաստիարակվածներին» (Եբր. ԺԲ 11): Անշուշտ շատ դժվար է սեփական կամքը զսպել, բայց երբ մեղքից հեռանա ու զղջա, այն ժամանակ կզգա օգուտը, ինչպես որ Եսային է գրում. «Երբ դարձի գաս և հոգոց հանես, այն ժամանակ կապրես և կիմանաս, թե որտեղ ես գտնվում» (Եսայի Լ 15): Վերջապես քեզ կցանկանայի մի բանի մասին էլ ասել: Ամեն մեկի մեղքը դիմացինի աչքին ավելի ցայտուն է երևում, քան իր աչքին: Հետևաբար ես տեսնում եմ, որ սատանան որոգայթ է լարել ոտքիդ տակ, բայց դու այդ մասին չգիտես, անզգույշ քայլում ես և անշուշտ պիտի ընկնես փորձանքը, դրա համար տեղյակ եմ պահում քեզ, որ զգույշ քայլես:

Հարց. Ո՞րն է այդ զգուշանալիք որոգայթը, որի մասին այսքան երկար ասացիր:

Պատասխան. Բարկությունն է այդ մեղքը, որից եթե հեռու չմնաս, երբեք չես կարող բարեգործություն անել, ինչպես որ Հակոբոսն է ասում. «Բարկությունը Աստծու արդարությունը չի կատարում» (Հակոբոս Ա 20): Չկատարելուց բացի արածդ էլ ոչնչացնում է, ինչպես որ Քրիստոս ցույց է տալիս օրինակով. «Ով որ լսում է Իմ այս խոսքերը և դրանք չի կատարում, կնմանվի մի հիմար մարդու, որ իր տունը շինեց ավազի վրա. անձրևները թափվեցին, գետերը բարձրացան, հողմերը փչեցին և զարկեցին տանը, և նա ընկավ. և նրա կործանումը շատ մեծ եղավ» (Մատթեոս Է 26-27):

Հարց. Այդ տունը տակնուվրա անող հողմը ի՞նչ է:

ԼԵԶՎՈՎ ԳՈՐԾՎՈՂ ՄԵՂՔԵՐԸ - Շավիղ 29

Հարց. Կարծում եմ, այս բոլորը սովորեցի և այսուհետև ես ինքս, կարող եմ ուրիշին խրատ տալ:

Պատասխան. Շատ լավ, տո՛ւր քո խրատը, բայց ամենից առաջ դու ինքդ պիտի պահես այդ խրատը և ապա նոր քարոզես: Եվ եթե դու չպահես և ուրիշին խրատես, Պողոս առաքյալը կհանդիմանի քեզ. «Իսկ արդ դու, որ ուսուցանում ես ընկերոջդ, ինքդ քեզ չես ուսուցանում. քարոզում ես չգողանալ, գողանում ես. ասում ես չշնանալ, շնանում ես» (Հռոմ. Բ 21-22): Ուստի ամենից առաջ դու ես պարտավոր պահել և ապա ուրիշին սովորեցնել:

Հարց. Դա չգիտեի, եթե այդպես է, ես ուրիշին չեմ քարոզի, եթե ես միայն իմ փրկության համար հոգամ, բավական է, քանի որ դեռ ինքս կարոտ եմ խրատի: Ուրիշ ի՞նչ զգուշացումներ կան: