ՄՈՄԱՎԱՌՈՒԹՅՈ՞ՒՆ, թե...

Ինձ հարցրեցին ու մեղադրեցին. «Սուրբ Գրքում գրված չէ, որ եկեղեցիներում պետք է մոմ վառել, ինչո՞ւ եք վառում. չէ՞ որ Քրիստոսն է Լույսը աշխարհի»: Թե՛ հարցը, թե՛ դրա պատճառը և թե հարցը տվողի ինքնությունն ինձ համար առավել քան ակնհայտ էին: Գործում էր բողոքական-աղանդավորական  "sola scriptura" (միայն Գրություն) մոլորեցնող սկզբունքը:

Պատասխանեցի. «Իսկ Աստվածաշնչում որևէ բան կա՞ գրված բարիք գործելու մասին»: Խոսակիցս հաստատեց, որ կա, բայց չհասկացավ, թե հարցս ի՛նչ կապ ուներ մոմի հետ:

Մոմավառության թեմայով Առաքելական Եկեղեցու և հոգևոր դասի կողմից տարբեր միջոցներով ու ձևերով մեկնաբանություններ տրվել են, ու թվում էր, թե ամեն բան հասկանալի պիտի լիներ, բայց... երևույթի թյուրըմբռնումը և մեկնաբանումը հասարակության կողմից, ինչպես ասում են, անպակաս է: Որքան էլ ասածս սուր լինի, մոմավառությունն այսօր շատերի համար հավատքի դրսևորման միակ միջոցն է, որ շատ հաճախ ես ինքս կորակեի որպես սնահավատություն: Այս է պատճառը, որ հիմա ուզում եմ խոսել մոմի մասին և պիտի խոսեմ շատ պարզ, շատ առօրեական, շատ կիրառական տեսանկյունից` մի կողմ թողնելով խորհրդաբանությունը, հոգեբանությունն ու մնացած-մնացածը:

ՆԱՄԱԿ ԻՆՔՍ ԻՆՁ (մաս 4)

Արթուր սրկ. Սարգսյան /Եղիցի անուն Տեառն օրհնեալ/ (2006)

Կարդա՛ նաև`

ՆԱՄԱԿ ԻՆՔՍ ԻՆՁ (մաս 1)

ՆԱՄԱԿ ԻՆՔՍ ԻՆՁ (մաս 2)

ՆԱՄԱԿ ԻՆՔՍ ԻՆՁ (մաս 3)

ՆԱՄԱԿ ԻՆՔՍ ԻՆՁ (մաս 5)

Բարի երեկո՛:

Հետաքրքիր է չէ՞, միշտ երեկոները կամ էլ գիշերն եմ քեզ նամակ գրում, կարծեմ ես էլ գիշեր եմ... Ինչևէ, հուսով եմ` մի օր առավոտյան կգրեմ:

Երեկ գիշերը (էլի գիշեր...) լուսարարից եկեղեցու բանալին խնդրեցի. ուզում էի բարձրանալ աղոթքի: Դուռը փակեցի ու դուրս եկա շենքից: Հորդառատ անձրև էր տեղում: Սկսեցի կամաց-կամաց քայլել դեպի եկեղեցի տանող աստիճանները: Անձրևն ավելի էր ուժեղանում, իսկ, քայլերս` ավելի դանդաղում: Երկինքն էլ, գիտե՞ս, լալիս էր ինձ վրա: Անձրևի կաթիլներն սկսեցին հոսել ճակատիս վրայով: Շատ ծարավ էի: Մինչև ոսկորներս թրջվեցի ու շարունակում էի դանդաղ քայլերով բարձրանալ աստիճաններով: Ամպերն անդադար որոտում ու երկնառաք իրենց բողոքն էին բարձրացնում (նրանք էլ ինձ տանել չեն կարողանում), ես խանգարում էի սիրահարված անձրևին: Ես անցանկալի մի խոչընդոտ էի մայր հողի ու խելագար անձրևի սիրատենչ գրկախառնման միջև:

Ահա, արդեն մոտենում եմ եկեղեցուն, դարավոր մի եկեղեցի, որ իր ամբողջ էությամբ սրտիս մեջ է դրոշմված:

ՂՈՒԿԱՍ ԱՎԵՏԱՐԱՆԻՉՆ ԷԼ ՀԱՅՐ ՄԵՐԸ ՉԳԻՏԻ???

«Վաաաաաաաաաայ Սուրբ Ղուկաս Ավետարանիչը Հայր մերը չգիտի... հապա տեսեք, թե նա ինչպես է բաց թողնում «որ յերկինս ես», «եղիցին կամք քո որպէս յերկինս եւ յերկրի», «այլ փրկեա զմեզ ի չարէն, զի քո է արքայութիւն եւ զօրութիւն եւ փառք յաւիտեանս. ամէն» տողերը» (Ղուկ. 11:2-4): Մեղա՜յ... մեղա՜յ...

Եթե օբյեկտիվ գտնվենք, ի՞նչ բառով կարելի է բնութագրել Ամենայն Հայոց Հայրապետի մեջքի ետևից գործողներին ու մյուս սամվելկարապետյաններին: Մի հարցնող լինի. երբևիցե սկզբից մինչև վերջ Տերունական աղոթքը ասե՞լ եք կամ առանց սխալվելու կարո՞ղ եք ասել, և կամ մեկ ուրիշ աղոթք գիտե՞ք...

ԱՍՏՎԱԾԱՇՈՒՆՉ, ԳՈՒՇԱԿՆԵՐ, ԷՔՍՏՐԱՍԵՆՍՆԵՐ, ԿԱԽԱՐԴՆԵՐ...

Այն, որ արատավոր երևույթները ավելի սրընթաց են ներխուժում մեր կենցաղ, քան ոչ արատավոր ու դրականա երևույթները, փաստ է: Դրանք համաճարակի պես` սուր ու վտանգավոր, վարակում են առանց այդ էլ «իմունային համակարգից» զուրկ մեր հասարակության մարմիններն ու հոգիները և արդյունքում դառնում են սովորական, առօրյա, ընդունելի և ոչ արտառոց... Եվ սա, որքան էլ ցավոտ, այնքան էլ հասկանալի է. արատավորի քարոզչությանը լծված են կոմունիկացիոն բոլոր ոլորտները` ինտերնետ, հեռուստատեսություն, ռադիո, ամսագրեր և թերթեր:

Թեև «կախարդության» երևույթը նորույթ չէ հայերիս ու մարդկության կյանքում (մարդը միշտ էլ ցանկացել է «բացահայտել» իրենից ծածկվածը), սակայն դրա մատուցման տարբերակները միշտ զանազան են, գայթակղիչ ու նորովի:

ՇՆՈՐՀՈՎ ԱՌԱՋՆՈՐԴՎԵՆՔ - ՄԵԾ ՊԱՀՔ (օր 4)

Այսօրվա Աստվածաշնչյան ընթերցվածքը (Նամակ Հռոմեացիներին 6:3-17) կարդանք այստեղ։

«Օրէնքի տակ չէք, այլ՝ շնորհի» (Հռոմ. 6:14), - ընթերցումի վերջում հիշեցնում է Պողոս Առաքյալը: 

Առհասարակ, այսօրվա մեջբերումը շատ խորհրդավոր է և բազմաշերտ, սակայն Մեծ պահքի այս 4-րդ օրով, առաջարկում եմ խորհրդածենք այս փոքրիկ բայց զորեղ տողի շուրջ: Խոստովանենք կամ ոչ, մենք մարդիկս սիրում ենք ապրել ռոբոտացված կյանքով, սիրում ենք, երբ դպրոցում, աշխատավայրում, ամենուր հստակ գծվում են մեր պարտականությունները, անելիքների և չանելիքների սահմանները: Այո, դրանք երբեմն շատ կարևոր են առօրեա կյանքում, սակայն քրիստոնեական կյանքի մեջ կարող են անգամ վտանգավոր լինել: Հոգևոր մարզում քրիստոնյաներս երբեմն սահմանափակվում ենք Խօսքի միայն արտաքին կողմը՝ օրենքը, սրբորեն պահելով, սակայն բուն բովանդակությունը և հարցի հոգևար խորքը թողնում ենք անտեսված: Օրինակ տամ. պահքի բոլոր 40 օրերին սրբորեն ամենայն օրինապահությամբ պահում ենք կերակրի ժուժկալությունը, ամեն կիրակի եկեղեցում ենք ու աղոթաժողովներին, սակայն պահքը այդպես էլ անցկացնում ենք ոխով, բամբասանքով, նախանձով ու չարակամությամբ: Կամ մարդն ինքն իրեն անվանում է Աստծուն հավատացող, սակայն իր քրիստոնեական կյանքը սահմանափակում է սոսկ արտաքին բարեպաշտական ձևերով՝ անպայման մոմ է վառում եկեղեցում՝ չհասկանալով անգամ մոմավառության իմաստը, եկեղեցուց դուրս է գալիս խորանից մինչև դուռը ետ-ետ քայլելով ինքն էլ խորամուխ չլինելով դրա նպատակի մեջ... Այսքանը և վերջ. օրենքը, կարգը հարգված է և ոչինչ ավելին... 
Տեր Հիսուս սա անվանում էր ՓԱՐԻՍԵՑԻՈՒԹՅՈՒՆ, քանի որ հրեա օրենսգետներն ու փարիսեցիներն էին ապրում միայն օրենքի արտաքին կողմին հետևելով, ինչի համար Քրիստոս հաճախակի «վայեր» էր ուղղում նրանց հասցեին (Մատթ. 23 գլուխ):

«ԶՈՐԱՎՈՐԻ» ՏԵՐ ԶԵՆՈՆԸ...

Վաղու՜ց էր, երբ ավտովթարից հետո կնքվեցի Զորավորում...
Սակայն վաղու՜ց էր, որ չէի այցելել «Զորավոր»... (քանի որ արդեն մոտակայքում չէի ապրում):
Ինչ տարօրինա՜կ նախախնամություն է Աստծո կամքը, որ վեր է մեր պատկերացումից...
Մեր տները քանդեցին ու մենք գնացինք կենտրոնից Նոր Նորքի բարձրունքներ...
Մորս խնդրում էի, որ երբեմն այցելեր «Զորավոր», քանի որ մոտ էր աշխատում:
Գնում էր, մոմ վառում ու իր խնդրանքն հայցում Աստծու՜ն..
Եվ ահա՛ մի օր Աստծո կամքով թե նախախնամությամբ ես հայտնվեցի «Գրիքոր Լուսավորիչում»...

ՍԵՎԱԶԳԵՍՏ ԼՈՒՍԱՎՈՐ ՄԱՐԴԸ – ՏԵՐ ՍՏԵՓԱՆՈՍ ՔՀՆ. ԻԳՆԱԹԵՎՈՍՅԱՆ

Օրս սովորական օրերից չէր: Միանգամից նոր դեմքեր, նոր մարդիկ: Առաջին անգամ պետք է ոտք դնեի հոգևորականի «հայրական տուն», շփվեի «ընտանիքի անդամների» հետ, այն մեծ ընտանիքի, որը մի ուրիշ աշխարհ է իրականում: Ականջիս ծայրով լսեցի, որ ճանապարհին Տեր Հայրն էլ է մեզ միանալու: «Տեր» և «Հայր» բառերից հասկացա, որ հոգևորական է, մի սովորական եկեղեցու ծառայող` խիստ, սառը հայացքով, գրեթե առանց ժեստերի, ինչպես որ պատկերացրել էի միշտ (մի քիչ իրենց հասկանում եմ): Մի պահ մեր մեքենան կանգ առավ, և եկավ, իմ`այդքան սպասված Տեր Հայրը: Ապշեցի առաջին իսկ րոպեներին.. Ինչպե՜ս…Հոգևորականը ժպտում է ու հետդ խոսում է սովորական մարդկանց պես ու նույնիսկ կատակո՞ւմ է: Չտեսնված երևո՜ւյթ: Նա անմիջական է բոլոր մարդկանց պես…. Փաստորեն բոլո՞րն են այդպիսին: Մտամոլոր ու զարմացած էի, երբ մեքենան կանգ առավ: Ճեմարանում ենք: Նոր դեմքեր, նոր սևազգեստ մարդիկ: Այժմյան և ապագա քահանաներ: Իմ պատկերացումներն իսկապես փոխվեցին հոգևորականների մասին, որ տեսել էի գրեթե միայն եկեղեցում, գրեթե միայն մոմ վառելիս: Ճիշտ է, հասկացա, որ նախկինում թյուր կարծիք եմ ունեցել հոգևոր աշխարհի և մարդկանց մասին, սակայն իմ առաջին տպավորությունը, ի շնորհիվ Տեր Հայրի (դիտմամբ չեմ հոլովում «հայր» բառը, որպեսզի ներքին հոլովմամբ չփոխվի ականջիս սովոր անունը), աննկարագրելի ու անհամեմատելի էր: Երբ դուրս եկանք ճեմարանից, իմ դիմաց հայտնվեց մեր` արդեն ՄԵՐ սիրելի Տեր Հայրը` Տեր Ստեփանոսը՝ սևազգեստ լուսավոր մարդը:

ԼՈ՞ւՅՍ ԵՍ, ԹԵ՞ ԽԱՎԱՐ (Հովհ. 3:13-21)

Լուսանկարը` Տ. Մարկոս քահանայի

Կարդա՛ Հովհ. 3:13-21

Լսել ձայնագրությունը

Լույսը եկավ աշխարհ, սակայն մարդիկ խավարն ավելի սիրեցին, քան լույսը (Հովհ. 3:19)

Գոյություն ուներ մի հարց, որը երկար ժամանակ ինձ համար կարծես լիարժեք պատասխան չէր գտնում. «Ինչո՞ւ մենք` քրիստոնյաներս հաճախ չենք կարողանում լինել ճշմարիտ քրիստոնյաներ, ինչ-որ բան խանգարում է լինել այնպիսին, ինչպիսին Քրիստոս Աստված կուզեր մեզ տեսնել: Ինչո՞ւ ենք մենք լինում քրիստոնյա, մնալով սակայն, կիսատ, մակերեսային քրիստոնյա»: Հարցիս պատասխանը գտա Սուրբ Գրքի այս խոսքերի մեջ` «Լույսը եկավ աշխարհ, սակայն մարդիկ խավարն ավելի սիրեցին, քան լույսը» (Հովհ. 3:19):

ԱՐԺԵ՞ ԴԱՌՆԱԼ ԱՂԱՆԴԱՎՈՐ /ՄԱՍ 4/

Տես նաև`

 ԱՐԺԵ՞ ԴԱՌՆԱԼ ԱՂԱՆԴԱՎՈՐ /ՄԱՍ 1/

 ԱՐԺԵ՞ ԴԱՌՆԱԼ ԱՂԱՆԴԱՎՈՐ /ՄԱՍ 2/

 ԱՐԺԵ՞ ԴԱՌՆԱԼ ԱՂԱՆԴԱՎՈՐ /ՄԱՍ 3/

«ԱՂԱՆԴ» տերմինն այսօր ամենատարածվածն է «նոր կրոնական շարժումենրը» կարճ բնորոշող բառերից: Անվանեք այդ շարժումներն ինչպես կուզեք` հարանվանություն, դենոմինացիա, կոնֆեսսիա, կրոնական կազմակերպություն կամ մեկ այլ բան, անձամբ ես կգերադասեմ հաճախ օգտագործել սոսկ «աղանդ» կամ «աղանդավոր» բառերը` հարմարության, տարածվածության և կարճ լինելու, այլ ոչ գաղափարական տեսանկյունից: Առհասարակ «աղանդ» բառը հասարակության մեջ երկատված ազդեցություն ունի. ոմանք ատելություն են քաղում դրանից, զզված ու թթված դեմք ընդունում, անհանդուրժողականություն դրսևորում, մյուսները պաշտպանում են փոքրամասնական իրավունքները, խղճի և կրոնի ազատություն բարձրագոչում, ներկայացնում ու ներկայանում իբրև զոհ և հալածյալ: Անշուշտ, այս երկու ստվար բանակների կողմնորոշումների վրա իրենց ազդեցությունն ունեն մի շարք գործոններ, որոնց մասին «գաղափարակիրները» գուցե չեն էլ կասկածում, սակայն մի բան ակնհայտ է. մարդկանց աղանդների ծոցը քաշող ինչ-որ բան կա, որի հանդեպ անտարբեր չեն կարողանում մնալ ոչ աղանդավորները: Ահա այդ քարշակների դիտարկմանն է ուղղված փոքրիկ ակնարկների այս շարքը, որը ոչ այլինչ է, եթե ոչ սոսկ հեղինակիս մտահանգումների շարանը, մտքեր ու կարծիքներ, որոնք շատ հնարավոր է սուբյեկտիվությունից այն կողմ չանցնեն էլ, ուստի խնդրանքս է քեզ, ընթերցո´ղ, վիրավորական և անհարիր ոչինչ չնկատել այստեղ և շարքի հետագա գրություններում: Ամեն ակնարկի ավարտին պիտի խնդրեմ ուղղակի հարց ուղղես ինքդ քեզ . «Արժե՞ դառնալ աղանդավոր»:

SUPERMAN

«SuperMan»-ի կամ «Գերմարդու» մասին պատմող ֆանտաստիկ ֆիլմերից մանկությանս օրերից մի քանի վառ տպավորություններ են մնացել. շատ էի սիրում այդ կերպարին` ուժեղ, ամենակարող, անպարտելի... Նրան հաճախ կրկնօրինակում էի` մեջքիս որպես թիկնոց կարմիր ծածկոց գցելով և պատկերացնելով, թե սավառնում եմ երկնքով: Վստահ եմ բոլոր մարդիկ անխտիր մանկության օրերին ունեցել են իրենց ոգեշնչումների փոքրիկ կերպարները, որոնց ձգտել են նմանվել, որոնց ստեղծած երևակայական կերպարների մեջ տեղավորել են իրենք իրենց, երազել լինել ամենակարող, գերհզոր, մյուսներից տարբերվող:

ԱՐԺԵ՞ ԴԱՌՆԱԼ ԱՂԱՆԴԱՎՈՐ /ՄԱՍ 2/

Տես նաև`  ԱՐԺԵ՞ ԴԱՌՆԱԼ ԱՂԱՆԴԱՎՈՐ /ՄԱՍ 1/

«ԱՂԱՆԴ» տերմինն այսօր ամենատարածվածն է «նոր կրոնական շարժումենրը» կարճ բնորոշող բառերից: Անվանեք այդ շարժումներն ինչպես կուզեք` հարանվանություն, դենոմինացիա, կոնֆեսսիա, կրոնական կազմակերպություն կամ մեկ այլ բան, անձամբ ես կգերադասեմ հաճախ օգտագործել սոսկ «աղանդ» կամ «աղանդավոր» բառերը` հարմարության, տարածվածության և կարճ լինելու, այլ ոչ գաղափարական տեսանկյունից: Առհասարակ «աղանդ» բառը հասարակության մեջ երկատված ազդեցություն ունի. ոմանք ատելություն են քաղում դրանից, զզված ու թթված դեմք ընդունում, անհանդուրժողականություն դրսևորում, մյուսները պաշտպանում են փոքրամասնական իրավունքները, խղճի և կրոնի ազատություն բարձրագոչում, ներկայացնում ու ներկայանում իբրև զոհ և հալածյալ: Անշուշտ, այս երկու ստվար բանակների կողմնորոշումների վրա իրենց ազդեցությունն ունեն մի շարք գործոններ, որոնց մասին «գաղափարակիրները» գուցե չեն էլ կասկածում, սակայն մի բան ակնհայտ է. մարդկանց աղանդների ծոցը քաշող ինչ-որ բան կա, որի հանդեպ անտարբեր չեն կարողանում մնալ ոչ աղանդավորները: Ահա այդ քարշակների դիտարկմանն է ուղղված փոքրիկ ակնարկների այս շարքը, որը ոչ այլինչ է, եթե ոչ սոսկ հեղինակիս մտահանգումների շարանը, մտքեր ու կարծիքներ, որոնք շատ հնարավոր է սուբյեկտիվությունից այն կողմ չանցնեն էլ, ուստի խնդրանքս է քեզ, ընթերցո´ղ, վիրավորական և անհարիր ոչինչ չնկատել այստեղ և շարքի հետագա գրություններում: Ամեն ակնարկի ավարտին պիտի խնդրեմ ուղղակի հարց ուղղես ինքդ քեզ . «Արժե՞ դառնալ աղանդավոր»:

«Դու փրկված ես»

Առհասարակ ադամորդիներիցս ոչ ոք ապահովագրված և զուրկ չէ սեփական կրոնի, հավատքի ու հավատալիքի մեջ սխալներ գործելուց և ծայրահեղությունների դիմելուց (սա ավելի հաճախ լինում է, երբ մարդը ճիգ է անում ինքն իրենով ձևակերպել և ապրել հավատքը` անտեսելով ընդհանուրն ու փորձվածը):  Անձամբ ես, լինելով քրիստոնյա, ամենայն պատասխանատվությամբ հայտարարում եմ. «ՔՐԻՍՏՈՆԵՈՒԹՅԱՆ ՄԵՋ ԾԱՅՐԱՀԵՂՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ ԳՈՅՈՒԹՅՈՒՆ ՉՈՒՆԵՆ»:

5 ԽՈՐՀՈՒՐԴ, ԹԵ ԻՆՉՊԵՍ ԿԱԶՄԱԿԵՐՊԵԼ ԱՂՈԹՔԸ ՊԱՀՔԻ ԸՆԹԱՑՔՈՒՄ - ՊԱՀՔԻ ՀԱՐՑ 9

Երբ խոսում ենք պահքի ընթացքում աղոթական կյանքը կազմակերպելու մասին, թերեւս շատերը կարող են ասել.

-Ամեն օր էլ մեր խոսքերով աղոթում ենք. պահքի աղոթքը առանձնահատո՞ւկ է։

Անցյալ գրառման մեջ շեշտեցինք, որ քրիստոնյայի համար չափազանց կարեւոր են ընդհանրական աղոթքները։ Ճիշտ է, որ մարդը ավելի հեշտ ժամանակ կարող է գտնել ու տրամադրել միայնակ ու առանձին աղոթելուն, սակայն ստիպված ենք արձանագրել, որ հաճախ առանձնական աղոթքներն էլ ճիշտ չենք կազմակերպում։

Տեր Հիսուս իր Լեռան քարոզի մեջ ասում է. «Եւ երբ աղօթես, չլինե՛ս կեղծաւորների նման, որոնք սիրում են ժողովարաններում եւ հրապարակների անկիւններում աղօթքի կանգնել, որպէսզի մարդկանց երեւան. ճշմարիտ եմ ասում ձեզ, ա՛յդ իսկ է նրանց վարձը։ Այլ դու երբ աղօթես, մտի՛ր քո սենեակը, փակի՛ր քո դռները եւ ծածո՛ւկ աղօթիր քո Հօրը, եւ քո Հայրը, որ տեսնում է, ինչ որ ծածուկ է, կը հատուցի քեզ յայտնապէս։ Աղօթք անելիս շատախօս մի՛ լինէք ինչպէս հեթանոսները, որովհետեւ նրանք կարծում են, թէ իրենց շատ խօսքերի պատճառով լսելի կը լինեն։ Արդ, նրանց չնմանուէ՛ք, որովհետեւ ձեր Հայրը գիտէ, թէ ինչ է ձեզ պէտք, նախքան որ դուք նրանից մի բան ուզէք» (Մատթ. 6։5-8)։ Անմիջապես հետո Տերը սովորեցնում է «Հայր Մեր...» տերունական աղոթքը՝ աղոթքների թագուհին։

Սա նշանակում է, որ անհատական աղոթքն էլ պետք է որոշակիորեն կազմակերպված լինի՝ հագեցած ճիշտ ընտրված աղոթքներով, խոսքերով, ճիշտ ժամին եւ միջավայրի մեջ արված։

Իսկ ստորեւ փորձենք մի քանի գործնական խորհուրդներ ձեւակերպել՝

ՍՐԲԵՐԻ ԲԱՐԵԽՈՍՈՒԹՅՈՒՆԸ - Շավիղ 26

Հարց. Եղբա՛յր, ասացիր, թե նրանք, ովքեր ասում են, թե սրբերը չեն կարող բարեխոս լինել, սուտ մարգարեներ են: Բայց ինչ մեղքս թաքցնեմ, ես էլ եմ կասկածում, որ մեռած մարդը կարողանա բարեխոսել:

Պատասխան. Դու այդ սրբերին մեռա՞ծ ես համարում:

Հարց. Ինչո՞ւ նրանց մեռած չհամարեմ, մի՞թե նրանք էլ հողեղեն չէին, և Աստծու վճիռը, որ կարդացվեց Ադամին, մի՞թե նաև նրանց համար չէր:

Պատասխան. Իրավացի ես, նրանք էլ էին հողեղեն ու Աստծու վճռով մեռան, բայց նրանց մահը միայն մարմնով է և ոչ թե հոգով, որովհետև մեղավորները, նաև հոգով մեռնելով, իրապես մեռած են, բայց արդարները, հոգով կենդանի լինելով, մեռած չեն:

Հարց. Ի՞նչ գիտես, անդենական աշխարհից եկող եղա՞վ, որ այդ սրբերի ողջ լինելու վերաբերյալ քեզ լուր բերեր:

ՔՈ ԵՏԵՎԻ՛Ց, ՍՐԲԱԶԱՆ...

Ո՜վ Դու Աստված, տուր ինձ ուժ,

որպեսզի Քո օրհնյալ կամքին

ի հաճություն լինի այս գիրը...

Իսկ ես ընդամենը մի քանի ամիս է, ինչ զգում եմ, որ ապրում եմ:

Մեկ տարի առաջ, նեղացած ու վիրավորված բոլորից ու ամեն ինչից, հեռացա Հայաստանից: Միայն Աստծուն է հայտնի, թե ինչ էր կատարվում ինձ հետ. ներսումս ինչ-որ բան էր կոտրվել: Փախչում էի՝ երևի նպատակ ունենալով մոռանալ ամեն ինչ (ինչ անմիտն էի):
Մոռանալու և խաղաղվելու փոխարեն ավելի էի խճճվում. վերակենդանանում էին խլացած ձայները, էլ ավելի էին աղմկում: Հեռանալով ոչինչ էլ չփոխվեց: Ու մի օր ներքին մի ուժ ստիպեց հետ վերադառնալ:

Վերադարձից հետո էլ հեշտ չէր: Անցնում էին օրերը, իսկ ես անորոշությունից խելագարվում էի: Միակ բանը, որ մտքովս անցնում էր, աղոթելն էր: Բայց քրիստոնյա կոչվելուց շա՜տ հեռու էի, տարին մի քանի անգամ էի գնում եկեղեցի երևի պարտքս տալու՝ կեղծ քրիստոնյայի կարգավիճակով (դեռ ժամանակ ունենալու էի հասկանալ՝ ինչ ասել է քրիստոնյա): Հայրս մշտապես հորդորում էր քայլել Աստծո ճանապարհներով, շատ խստապահանջ էր: Երբեմն ինձ թվում էր՝ դաժանության հասնող խստություն ունի: Ծնողներիս հետ ոչ մի կերպ չէի կարողանում ընդհանուր լեզու գտնել: Ինքնագլուխ էի. ինչ մտքովս անցնում էր՝ անում էի ու հետո մեղադրում էի բոլորին, բացի ինձանից: Խոնարհության մասին խոսք անգամ լինել չէր կարող (հետո պետք է ամոթի զգացումը ինձ ներսից խեղդեր, հետո պետք է աչքերս խոնարհեի ու արցունքով փորձեի մաքրել պարտված հպարտությունս):