ԱՌԱՋԻՆԸ ՀԱՎԱՍԱՐՆԵՐԻ ՄԵՋ

Տե´ս նաև` 

ԵԿԵՂԵՑԱԿԱՆ ԽՈՆԱՐՀ ԱՍՏԻՃԱՆՆԵՐԸ, Ո՞Վ է ՍԱՐԿԱՎԱԳԸ, 

ԱՄՈՒՍՆԱՑՅԱ՞Լ, թե՞ ԿՈՒՍԱԿՐՈՆ, 

ԵԿԵՂԵՑՈՒ «ՀՍԿԻՉՆԵՐԸ»

Կաթողիկոսական երկգլխանի
արծիվ

Հայաստանյայց Առաքելական Սուրբ Եկեղեցու նվիրապետության գլուխը Կաթողիկոսն է: 
Կաթողիկոսն իր հոգևոր-նվիրապետական պաշտոնով եպիսկոպոս է, միայն թե ինչպես կաթողիկոս բառն է թարգմանվում, ընդհանրական եպիսկոպոս, այսինքն` եպիսկոպոս, որն իշխանություն ունի բոլոր եպիսկոպոսների վրա` եպիսկոպոսապետ: Հաճախ Կաթողիկոսի պաշտոնը մեկնաբանում են որպես «առաջինը հավասարների մեջ»: Հայ Առաքելական Սուրբ Եկեղեցում Ամենայն Հայոց կաթողիկոսի տիտղոսն է` 
«ԾԱՌԱ ՀԻՍՈՒՍ ՔՐԻՍՏՈՍԻ, ՈՂՈՐՄՈՒԹՅԱՄԲ ԱՍՏԾՈ ԵՎ ԱԶԳԻ ԿԱՄՔՈՎ ԵՊԻՍԿՈՊՈՍԱՊԵՏ ՈՒ ԿԱԹՈՂԻԿՈՍ ԲՈԼՈՐ ՀԱՅԵՐԻ, ԾԱՅՐԱԳՈՒՅՆ ՊԱՏՐԻԱՐՔ ՀԱՄԱԶԳԱԿԱՆ ՆԱԽԱՄԵԾԱՐ ԱՐԱՐԱՏՅԱՆ ԱՌԱՔԵԼԱԿԱՆ ՄԱՅՐ ԵԿԵՂԵՑՈՒ ՍՈՒՐԲ ԿԱԹՈՂԻԿԵ ԷՋՄԻԱԾՆԻ ԱԹՈՌԻ»:

ԵԿԵՂԵՑՈՒ «ՀՍԿԻՉՆԵՐԸ»

Տե´ս նաև` ԵԿԵՂԵՑԱԿԱՆ ԽՈՆԱՐՀ ԱՍՏԻՃԱՆՆԵՐԸ, Ո՞Վ է ՍԱՐԿԱՎԱԳԸ, 

ԱՄՈՒՍՆԱՑՅԱ՞Լ, թե՞ ԿՈՒՍԱԿՐՈՆ

Եպիսկոպոս. գլխին` խույր,
կրծքին` եմիփորոն, ձեռքում`
եպիսկոպոսական գավազան:

Հին հունարենից թարգմանաբար ''episkopeo'' բառը նշանակում է հսկել` վերևից նայել: Այդ բառը հիմքն է կազմում Հայոց և առհասարակ բոլոր ավանդական Եկեղեցիների (որոշ դեպքերում նաև բողոքական ծագման եկեղեցիների) հոգևոր-եկեղեցական բարձրագույն աստիճանը ներկայացնող կոչման` եպիսկոպոսի: Ինչպես սարկավագությունը և քահանայությունը, եպիսկոպոսությունը նույնպես վկայակոչված է Սուրբ Գրքով և Սրբազան Ավանդությամբ (տե´ս Փիլ. 1:1, Ա Տիմ 3:1-7, Տիտ. 1:7-9): Առաքելական ժամանակներում եպիսկոպոսները նշանակվում և ձեռնադրվում էին անմիջապես Քրիստոսի առաքյալներից` որպես նրանց իրավահաջորդներ` տնտեսներ և վերակացուներ Սուրբ Եկեղեցու: Սկզբնական շրջանում եպիսկոպոսի կոչման արժանանալու համար պարտադիր չէր դիտվում ոչ ամուսնացյալ լինելը (Սուրբ Գրիգոր Լուսավորչից մինչև Սուրբ Ներսես Մեծի կաթողիկոսություն, եպիսկոպոսները Հայոց Եկեղեցում ևս ամուսնանալու իրավունք ունեին): Սակայն ժամանակի ընթացքում հաշվի առնելով եպիսկոպոսի պատասխանատու և կարևոր պարտականություններն ու պաշտոնը` միայն Եկեղեցու նվիրյալ կուսակրոն հոգևորականներին իրավունք տրվեց արժանանալու եպիսկոպոսության:

ԱՄՈՒՍՆԱՑՅԱ՞Լ, թե՞ ԿՈՒՍԱԿՐՈՆ

Տե´ս նաև` 
ԵԿԵՂԵՑԱԿԱՆ ԽՈՆԱՐՀ ԱՍՏԻՃԱՆՆԵՐԸ
Ո՞Վ է ՍԱՐԿԱՎԱԳԸ

Եպիսկոպոսը ընծայացյալ սարկավագներին քահանա է ձեռնադրում

Ի տարբերություն Հռոմեակաթելիկ եկեղեցու` Հայաստանյայց Առաքելական Սուրբ Եկեղեցում գոյություն ունի քահանայության 2 տեսակ`

• ամուսանցյալ քահանայություն,
• ոչ ամուսնացյալ քահանայություն` կուսակրոնություն (կուսակրոն քահանան անվանվում է նաև աբեղա): 

Քահանայական այս երկու աստիճանները համապատիվ են և տրվում են Սուրբ Պատարագի ընթացքում ձեռնադրությամբ ու օծումով (օծվում են եպիսկոպոսի կողմից Սուրբ Հոգու շնորհները խորհրդանշող մյուռոնով): Քահանայության մասին Աստվածաշունչը խոսում է դեռևս Հին Կտակարանում, որտեղ պատմվում է, թե ինչպես է Աստված Ղևիի ցեղի ժառանգներին առանձնացնում` իրեն քահանայանալու համար: Արդեն Նոր Կտակարանում, ի տարբերություն Հին Ուխտի ժառանգական քահանայության, Հիսուս Քրիստոսի առաքյալները Աստծո Խոսքը քարոզելու և ստեղծված համայնքների հոգևոր-ծիսական կարիքները հոգալու համար տարբեր համայնքներում նշանակում են ընտրյալ երեցների (Գործք Առաքելոց 14:22, Տիտոս 1:5): Քրիստոնեության համար քահանայի /քահանայապետի/ բարձրագույն տիպար է համարվում Հիսուս Քրիստոսը` անվանվելով «հավիտենական քահնայապետ» (Եբր. 5:10):

Ո՞Վ Է ՍԱՐԿԱՎԱԳԸ

Տե´ս  նաև` ԵԿԵՂԵՑԱԿԱՆ ԽՈՆԱՐՀ ԱՍՏԻՃԱՆՆԵՐԸ

Սարկավագական ձեռնադրություն Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածնում

Սարկավագությունը եկեղեցականի առաջին հոգևոր աստիճանն է, այդ իսկ պատճառով այն շնորհվում է Սուրբ Պատարագի ընթացքում` հատուկ եկեղեցական խորհրդակատարությամբ` ձեռնադրությամբ (ձեռքը գլխին դնելու միջոցով եպիսկոպոսը Սուրբ Հոգու շնորհներն է փոխանցում ձեռնադրվող դպիրին): Սարկավագից սկսած արդեն եկեղեցականը անվանվում է հոգևորական: Սարկավագի աստիճանի մասին վկայված է Աստվածաշնչում (Գործք Առաքելոց 6-րդ գլուխ): Ավելին, քրիստոնեական եկեղեցու առաջին նահատակը դարձավ Ստեփանոս նախասարկավագը (Գործք Առաքելոց 7-րդ գլուխ):

Ի սկզբանե` առաջին դարում, սարկավագությունը նախատեսված էր համայնական պետքերին ծառայելու համար (սարկավագ նշանակում է սպասավոր /հուն.` diakon/) և աստիճանաբար վերափոխվեց Սուրբ Պատարագի Սուրբ Սեղանին սպասավորելուն: Այսօր սարկավագի հիմնական գործառույթներն են` 

• Սուրբ Պատարագի ընթացքում Սուրբ Ավետարանի ընթերցումը
• Սուրբ Պատարագի ընթացքում Հավատո հանգանակի ընթերցումը և երգեցողությունը, 
• Սուրբ Պատարագի ժամանակ Տիրոջ Մարմինն ու Արյունը սկիհով պատարագիչ քահանային մատուցելը` վերաբերումը: 

ԵԿԵՂԵՑԱԿԱՆ ԽՈՆԱՐՀ ԱՍՏԻՃԱՆՆԵՐԸ

Եկեղեցական այն աստիճանները, որ այսօր առկա են և օգտագործվում են Հայոց Եկեղեցում, իրենց ծնունդն ու պատմական զարգացումն են ապրել` ելնելով եկեղեցիներում սպասավորության տարբեր ոլորտների անհրաժեշտությունից:
Այսուհանդերձ Ավանդական բոլոր եկեղեցիներում (եկեղեցիներ, որոնք հիմնադրվել են Քրիստոսի աշակերտների կողմից) գոյություն ունի նվիրապետական 3 հիմնական աստիճան`

1. սարկավագ, 
2. քահանա, 
3. եպիսկոպոս: 

Սա բնորոշ է նաև Հայաստանյայց Առաքելական Սուրբ Եկեղեցուն, որում սակայն, ինչպես և մյուս ավանդական եկեղեցիներում ժամանակի պահանջից ելնելով առաջ են եկել այսպես ասած ենթաաստիճաններ` կապված վերոնշյալ 3 հիմնական կղերական աստիճանների հետ:

Այսպես այսօր հայոց եկեղեցում առանձնացվում է եկեղեցականների 9 աստիճան  (սա զուգահեռվում է հրեշտակների 9 դասերի հետ)`

Ձեռնադրություն

1. դռնապան
2. ջահընկալ
3. գրակարդաց 
4. երդմնեցուցիչ 
5. կիսասարկավագ 
6. սարկավագ 
7. քահանա 
8. եպիսկոպոս
9. կաթողիկոս 

Առաջին 4 աստիճանները կրտսեր եկեղեցականներին տրվում են մեկ ընդհանուր դպիր անվամբ` իշխանություն տալով եկեղեցու դուռը բացել, մաքրել ու կարգուկանոն պահպանել եկեղեցում, ծիսական արարողությունների ժամանակ կերոն (մոմակալ) բռնել, Աստվածաշունչ ընթերցել և աղոթել: