ԵԿԵՂԵՑԱԿԱՆ ԽՈՆԱՐՀ ԱՍՏԻՃԱՆՆԵՐԸ

Եկեղեցական այն աստիճանները, որ այսօր առկա են և օգտագործվում են Հայոց Եկեղեցում, իրենց ծնունդն ու պատմական զարգացումն են ապրել` ելնելով եկեղեցիներում սպասավորության տարբեր ոլորտների անհրաժեշտությունից:
Այսուհանդերձ Ավանդական բոլոր եկեղեցիներում (եկեղեցիներ, որոնք հիմնադրվել են Քրիստոսի աշակերտների կողմից) գոյություն ունի նվիրապետական 3 հիմնական աստիճան`

1. սարկավագ, 
2. քահանա, 
3. եպիսկոպոս: 

Սա բնորոշ է նաև Հայաստանյայց Առաքելական Սուրբ Եկեղեցուն, որում սակայն, ինչպես և մյուս ավանդական եկեղեցիներում ժամանակի պահանջից ելնելով առաջ են եկել այսպես ասած ենթաաստիճաններ` կապված վերոնշյալ 3 հիմնական կղերական աստիճանների հետ:

Այսպես այսօր հայոց եկեղեցում առանձնացվում է եկեղեցականների 9 աստիճան  (սա զուգահեռվում է հրեշտակների 9 դասերի հետ)`

Ձեռնադրություն

1. դռնապան
2. ջահընկալ
3. գրակարդաց 
4. երդմնեցուցիչ 
5. կիսասարկավագ 
6. սարկավագ 
7. քահանա 
8. եպիսկոպոս
9. կաթողիկոս 

Առաջին 4 աստիճանները կրտսեր եկեղեցականներին տրվում են մեկ ընդհանուր դպիր անվամբ` իշխանություն տալով եկեղեցու դուռը բացել, մաքրել ու կարգուկանոն պահպանել եկեղեցում, ծիսական արարողությունների ժամանակ կերոն (մոմակալ) բռնել, Աստվածաշունչ ընթերցել և աղոթել:

Ջահընկալ` ձեռքին մոմակալ
և Հաղորդության գինու բաժակը

Դռնապան` ձեռքին
եկեղեցու բանալին 

Նկատենք, որ դպիր կարգելու հատուկ արարողությունը դեռ ձեռնադրություն չէ, այլ` տվչություն (որոշ իրավունքներ են տրվում): Տվչություն է կոչվում նաև քանի որ այն իրականացնող եպիսկոպոսը ընծայացուին է տալիս այն առարկաները (բանալի, մոմակալ, Աստվածաշունչ), որոնք պետք է օգտագործի դպիրը: Դպիրներին հազվադեպ դիմում են բարեկրոն մակդիրով:

Երդմնեցուցիչ` ձեռքին
աղոթք

Գրակարդաց` ձեռքին
Աստվածաշունչ

Կիսասարկավագ` ձեռքին
սկիհ, ձախ բազկին` ուրար

Կիսասարկավագը դպրից որոշակի իրավունքներով (օրինակ` բուրվառ օգտագործելու, կամ սկիհին դիպչելու իրավունք) առավելություն ունեցող եկեղեցականն է, որը սակայն որոշ կարևոր իրավունքներով զիջում է բուն սարկավագությանը (այդ իսկ պատճառով` կիսասարկավագ):

Կիսասարկավագը ծիսական արարողությունների ժամանակ ձախ բազկին ուրար /բազկուրար/ է կրում (ուրարը նեղ և երկար երիզ է` նախատեսված սարկավագական հանդերձի համար. այն խորհրդանշում է Քրիստոսի լուծը),
ինչը նշանակում է, որ անձը պատրաստակամ է տանել Քրիստոսի լուծի քառորդ մասը:
Կիսասարկավագին դիմելու և ողջունելու հատուկ ձևեր Հայոց Եկեղեցում նույնպես չկան: