Ուշագրավ է այն, որ բազում խնդիրներ ու խոչընդոտներ, որոնք Գարեգին Սրբազանը մատնանշում է սրանից ճիշտ 80 տարիներ առաջ, իրենց լուծումը չեն գտել մինչև այսօր: Ավելին՝ հիշյալ խնդիրներն էլ ավելի են խորացել, դրանց գումարվել են ուրիշները ևս:
ՊԱՏԱՍԽԱՆ ՎԵՐԱՊԱՏՈՒԵԼԻ Կ.Պ. ԱՏԱՆԱԼԵԱՆԻ ՀԱՐՑՈՒՄՆԵՐԻՆ
Ա
Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսը բնականաբար, ուրախ լինել չի կարող եւ ոչ խրախուսել, որ քրիստոնէական եկեղեցիներից որ եւ է մէկի կողմից պրոպագանդ մղուի Հայ եկեղեցու զաւակների մէջ՝ եկամուտներ ձեռք բերելու նպատակով: Այդպիսի մերձեցումն ու հասկացուղութիւնը օգտակար չէ ոչ Հայոց եկեղեցու եւ ոչ ընդհանուր քրիստոնէական տեսակէտով. դորա հետևանքն է եղել պառակտում, բուռն վէճեր, ատելութիւններ եւ նոյն իսկ փոխադարձ վնասարարութիւններ մի եւ նոյն եղբայրների մէջ, ինչպէս եւ քրիստոնէական հեղինակութեան եւ հմայքի անկում մեզ շրջապատող ոչ-քրիստոնեայ ազգերի աչքում: Կաթոլիկ եկեղեցին դարերի ընթացքում կատարել է այդպիսի փորձեր եւ յաջողել է նորան մասնաւոր համայնքներ կազմել եւ բեկորներ պոկել հայ ժողովրդից, բայց դորա հետ էլ մեծամեծ խռովութիւնների եւ անախորժութիւնների պատճառ դարձել, փոխադարձ հալածանքների եւ ատելութիւնների նոյնազգի եղբայրների մէջ շատ երկար ժամանակներ. կրօնական պառակտման հետեւանքն է եղել փոխադարձ սառնութիւն, իրարամերժ վերաբերմունք ի վնաս մեր փոքրիկ ազգութեան սերտ միութեան:Բայց աւելին եւս, հին Նախիջեւանի շրջանի միարարութեան յարած համայնքները մասամբ լուծուեցան մահմեդականութեան մէջ. Լեհաստանի ծաղկեալ գաղութը կորցրեց իւր ազգային բնոյթը եւ, գրեթէ, ամբողջապէս լուծուեցաւ շրջապատի մէջ: Հայաստանում եւ այլուր եղած շատ կաթոլիկ համայնքներ իրենց «ֆրանկ» են անուանում եւ ոչ հայ, որքան եւ կրօնականի իմաստ ունենար այդ բառը: Իմ խօսքս հասարակ ժողովրդի համար է եւ ոչ կրթուած կաթոլիկների, թէպէտ այդպիսիների մէջ էլ երբեմն նկատելի են սառն վերաբերմունք դէպի ազգային, ոչ կաթոլիկ, ամբողջութիւնը:
Ընդհանուր
գծերով կարելի է նոյնն ասել եւ բողոքական քարոզչութեան հետեւանքի մասին, թէպէտ ոչ այնպիսի
սուր գծերով. բողոքականութիւնը Հայոց մէջ ինքնաբերաբար
յառաջ եկած շարժում չէ, այլ դրսից ներմուծուած. այստեղ եւս փոխադարձ ծաղր, արհամարհանք,
խծբծանք չեն նպաստել քրիստոնէութեան կենդանութեան
եւ խորը հասկացողութեան գաղափարին, թէեւ ազգային զգացման ջլատման աւելի թոյլ արտայայտութեամբ:
Իւրատեսակ
միսիոներութիւն էր ցարական կառավարութեան ժամանակ ռուսական եկեղեցու կատարած նոր փորձը,
«կրօնական շարժում» էր սկսւում մեր սակաւահող գիւղերի մէջ լաւ հողամասեր ստանալու կամ
անձնական վէճեր ու թշնամութիւններ յաջող լուծելու նպատակով, պաշտպանութիւն գտնելով
ներշնչուած պետական պաշտօնեաներից, երբ Հայ եկեղեցու սպասաւորները աքսորի ապառնալիքի
տակ հնարաւորութիւն չունէին իրենց պարտաւորութիւնը կատարելու՝ մոլորուածներին դարձի
բերելու նկատմամբ: Հայ եկեղեցին, բնական է, որ միայն բացասաբար կարող է վերաբերուիլ
այսպիսի քարոզչութեան եւ եկամուտներ ձեռք բերելու գործունեութեան դէմ, դարերի փորձառութեան
վերայ հիմնուած:
0 արտահայտվիր:
Post a Comment
Շնորհակալություն մեկնաբանության համար: Եթե Ձեր մեկնաբանությունը առնչվում է հոդվածի նյութին, չի պարունակում վիրավորանքներ և կասկածելի չէ բովանդակությամբ, ապա կարճ ժամանակում այն անպայման կհրապարակվի: Աստված օրհնի Ձեզ: